________________
८७८
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર
અનાચાર–પાપ: દુરાચાર; વ્રતભંગ. અનાથપણું-નિરાધારપાડ્યું. અનાદિ-જેની આદિ ન હોય. અનારંભ -સાવધ વ્યાપાર રહિત; જીવને ઉપદ્રવ ન
કરવો તે, નિષ્પાપ. અનારંભી –પાપ ન કરનાર. અનિમેષ-પલકારા વિનાનું; આંખ મીંઆ વિના
તાકી રહેવું. અનુકંપા-જીવનાં દુ:ખ ઉપર કરુણા. પત્રાંક ૫૮, ૧૩૫. અનુગ્રહું-દયા; ઉપકાર; કૃપા. અનુચર-સેવક. અનુપચરિત-અનુભવમાં આવવા યોગ્ય વિશેષ
સંબંધ સહિત (વ્યવહાર). પત્રાંક ૪૯૩. અનુપ્રેક્ષા–ભાવના; વિચારણા; સ્વાધ્યાય વિશેષ. અનુભવ-પ્રત્યક્ષજ્ઞાન; વેદન. “વસ્તુ વિચારત ધ્યાવતે
મન પાવે વિશ્રામ. રસસ્વાદત સુખ ઊપજે,
અનુભવ યાકો નામ.” શ્રી બનારસીદાસ. અનુષ્ઠાન-ધાર્મિક આચાર, ક્રિયા. અનુસાર–તે પ્રમાણે. અનેકાંત-અનંત ધર્મવાળી વસ્તુને સ્વીકાર. અનેકાંતવાદ-સાપેક્ષપણે એક પદાર્થના અનેક ધર્મો
માંથી અમુકને કહેનાર વચન. અન્યક્તિ–ઉપરથી દૂષણ જેવું જણાય પણ ખરી રીતે
ગુણ કે વખાણરૂપ વર્ણન કરવું તે. કટાક્ષરૂપ વચન. અ ન્ય-પરસ્પર. અન્વય-એકના અભાવમાં બીજું અવશ્ય હોય તેવું અપકર્ષ-પડતી; ઓછું થવું. અપૂકાય-પાણી એ જ જેની કાયા છે તેવા જીવ. અપરિગ્રહવ્રત-પરિગ્રહના ત્યાગની પ્રતિજ્ઞા. અપવર્ગ–મોક્ષ. અપવાદ-નિયમોમાં છૂટછાટ, નિંદા. અપરિછેદ-યથાર્થ સંપૂર્ણ અપરિણામી-પરિણમન ન પામે તે. અપલક્ષણ-દોષ. અપેક્ષા-ઇચ્છા. અપ્રતિબદ્ધ-આસક્તિ વિનાનું. અપ્રમત્ત ગુણસ્થાન-સાતમું ગુણસ્થાનક છે.
અપ્રમત્તપણે તે (ચારિત્ર) આચરણમાં સ્થિતિ તે સમમ ગુણસ્થાનક. પૃષ્ઠ ૮૨૪
અપ્રમાદી–આત્મદશામાં જાગૃતિ રાખનાર. અપ્રશસ્ત-ખાટું. અબંધ પરિણામ–જે પરિણામોથી બંધ ન થાય;
રાગદ્વેષ રહિત પરિણામ. અબોધતા-અજ્ઞાનતા. અભક્ષ્ય-ન ખાવા યોગ્ય. અભયદાન-રક્ષણ આપવું, જીવને બચાવવા. અભવ્ય–જેને આત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ ન થઈ શકે
તેવા જીવ. અભાવ-પદાર્થનું ન હોવાપણું, ક્ષય. પત્રાંક ૬૭૪. અભિધેય-વસ્તુધર્મ કહી શકાય એવો. અભિનિવેશ-તન્મયતા, આસક્તિ. પત્રાંક ૬૭૭
(લૌકિક અભિનિવેશ) અભિમત-સંમત. અભિવંદન-નમસ્કાર. અભિસંધિવીર્ય-બુદ્ધિ કે ઇરાદાપૂર્વક કરવામાં આવતી
ક્રિયારૂપે પરિણમનાર વીર્ય; આત્માની પ્રેરણાથી
વીર્યનું પ્રવર્તવું થાય તે; વીર્યને એક પ્રકાર. અશ્વેત૨- અંદરનું. અત્યંતરમાહિની- વાસના, રાગ-દ્વેષ. (પુષ્પ૦ ૬૬) અભ્યાસ–મહાવરો, અધ્યયન. અય૨-દેવ; આત્મા. અમાપ-બેહદ. અમૂર્તિક–જેમાં રૂપ, રસ, ગંધ તથા સ્પર્શ નથી તે. અગસપુરુષ સાથે જોડાણને અભાવ; મન,
વચન, કાયરૂપ યોગનું ન હોવાપણું. અરાગરાગ વગરની દશા. અરિહંત-કેવલી ભગવાન. અરૂપી–જેમાં રૂપ આદિ પુદ્ગલના ગુણ ન હોય તે. અર્થપર્યાય-પ્રદેશવ સિવાયના ગુણોની અવસ્થાઓ. અતર– બીજો અર્થ; કહેવાને હેતુ બદલાઈ જાય છે. અ શ્વ- અધકચરા જ્ઞાનવાળે; નહીં જ્ઞાની જેવો
સમજુ, તેમ નહીં અજ્ઞાની જે જિજ્ઞાસુ. અહત –જુઓ અરિહંત. અલૌકિક-અદ્ભુત, દિવ્ય, અસાધારણ. અલ્પજ્ઞ–થોડું જાણનાર. અલ્યભાષી–અલ્પ બેલનાર. અવકત-જ્ઞાન; જાણેલું. આવવ્યાપવું.
Jain Education International
For Private & Personal use only
www.jainelibrary.org