Page Text
________________
વર્ષ ૧૭મું પ્રત્યાખ્યાન એ કેવી ઉત્તમ નિયમ પાળવાની પ્રતિજ્ઞા છે, તે આ ઉપરથી તમે સમજ્યા હશે. વિશેષ સદ્ગુરુમુખથી અને શાસ્ત્રાવલેકનથી સમજવા હું બોધ કરું
( શિક્ષાપાઠ ૩૨. વિનય વડે તત્ત્વની સિદ્ધિ છે રાજગૃહી નગરીના રાજ્યાસન પર જ્યારે શ્રેણિક રાજા વિરાજમાન હતું, ત્યારે તે નગરીમાં એક ચંડાળ રહેતું હતું. એક વખતે એ ચંડાળની સ્ત્રીને ગર્ભ રહ્યો ત્યારે તેને કેરી ખાવાની ઈચ્છા ઉત્પન્ન થઈ. તેણે તે લાવી આપવા ચંડાળને કહ્યું. ચંડાળે કહ્યું, આ કેરીને વખત નથી, એટલે મારે ઉપાય નથી, નહીં તે હું ગમે તેટલે ઊંચે હોય ત્યાંથી મારી વિદ્યાના બળ વડે કરીને લાવી તારી ઈચ્છા સિદ્ધ કરું. ચંડાળણીએ કહ્યું: રાજાની મહારાણીના બાગમાં એક અકાળે કરી દેનાર બે છે; તે પર અત્યારે કેરીઓ લચી રહી હશે, માટે ત્યાં જઈને એ કેરી લા. પિતાની સ્ત્રીની ઈચ્છા પૂરી પાડવા ચંડાળ તે બાગમાં ગયે. ગુપ્ત રીતે આંબા સમીપ જઈ મંત્ર ભણીને તેને નમાવ્યો અને કેરી લીધી. બીજા મંત્ર વડે કરીને તેને હવે તેમ કરી દીધું. પછી તે ઘેર આવ્યો અને તેની સ્ત્રીની
માટે નિરંતર તે ચંડાળ વિદ્યાબળે ત્યાંથી કેરી લાવવા લાગ્યા. એક દિવસે ફરતાં ફરતાં માળીની દ્રષ્ટિ આંબા ભણી ગઈ. કેરીઓની ચેરી થયેલી જોઈને તેણે જઈને શ્રેણિક રાજા આગળ નમ્રતાપૂર્વક કહ્યું. શ્રેણિકની આજ્ઞાથી અભયકુમાર નામના બુદ્ધિશાળી પ્રધાને યુક્તિ વડે તે ચંડાળને શોધી કાઢ્યો. પિતા આગળ તેડાવી પૂછ્યું, એટલાં બધાં માણસે બાગમાં રહે છે છતાં તે કેવી રીતે ચઢીને એ કેરી લઈ ગયે કે જે વાત કળવામાં પણ ન આવી? તે કહે. ચંડાળે કહ્યું, આપ મારે અપરાધ ક્ષમા કરજે. હું સાચું બેલી જઉં છું કે મારી પાસે એક વિદ્યા છે તેના વેગથી હું એ કેરીઓ લઈ શકયો. અભયકુમારે કહ્યું. મારાથી ક્ષમા ન થઈ શકે. પરંત મહાર વિદ્યા તું આપ તે તેઓને એવી વિદ્યા લેવાને અભિલાષ હોવાથી તારા ઉપકારના બદલામાં હું અપરાધ ક્ષમા કરાવી શકું. ચંડાળે એમ કરવાની હા કહી. પછી અભયકુમારે ચંડાળને શ્રેણિક રાજા
જ્યાં સિંહાસન પર બેઠો હતો ત્યાં લાવીને સામે ઊભે રાખ્યા અને સઘળી વાત રાજાને કહી બતાવી. એ વાતની રાજાએ હા કહી. ચંડાળે પછી સામા ઊભા રહી થરથરતે પગે શ્રેણિકને તે વિઘાને બોધ આપવા માંડ્યો; પણ તે બોધ લાગ્યો નહીં. ઝડપથી ઊભા થઈ અભયકુમાર બેલ્યા : મહારાજ ! આપને જે એ વિદ્યા અવશ્ય શીખવી હોય તે સામા આવી ઊભા રહો અને એને સિંહાસન આપો. રાજાએ વિદ્યા લેવા ખાતર એમ કર્યું તે તત્કાળ વિદ્યા સાધ્ય થઈ. .
આ વાત માત્ર બેધ લેવા માટે છે. એક ચંડાળને પણ વિનય કર્યા વગર શ્રેણિક જેવા રાજાને વિદ્યા સિદ્ધ ન થઈ, તે તેમાંથી તત્ત્વ એ ગ્રહણ કરવાનું છે કે, સવિદ્યાને સાધ્ય કરવા વિનય કરે. આત્મવિદ્યા પામવા નિગ્રંથગુરુને જે વિનય કરીએ તે કેવું મંગળદાયક થાય!
વિનય એ ઉત્તમ વશીકરણ છે. ઉત્તરાધ્યયનમાં ભગવાને વિનયને ધર્મનું મૂળ કહી વર્ણવ્યો છે. ગુરુને, મુનિને, વિદ્વાનને, માતાપિતાને અને પિતાથી વડાને વિનય કર એ આપણી ઉત્તમતાનું કારણ છે.
શિક્ષાપાઠ ૩૩. સુદર્શન શેઠ પ્રાચીનકાળમાં શુદ્ધ એકપત્નીવ્રતને પાળનારા અસંખ્ય પર થઈ ગયા છે. એમાં સહી નામાંકિત થયેલે સુદર્શન નામને એક પુરુષ પણ છે. એ ધનાઢ્ય સુંદર મુખમુદ્રાવાળે કાંતિમાન અને મધ્ય વયમાં હતું. જે નગરમાં તે રહેતું હતું, તે નગરના રાજ્યદરબાર આગળથી કંઈ કામ પ્રસંગને લીધે તેને નીકળવું પડ્યું. એ જ્યારે ત્યાંથી નીકળે ત્યારે રાજાની અભયા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001415 |
| Book Title | Shrimad Rajchandra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Govardhandas |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 1032 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, Discourse, Philosophy, Worship, Sermon, & Rajchandra |
| File Size | 23 MB |