________________
સાધન-નિકા ૨૩૯ માટે પ્રબળ પુરુષાર્થ કરવા મથતો મુમુક્ષુ પણ અન્ય સર્વ કામનાઓ તરફ પીઠ કરીને પોતાની સાધનામાં તન્મય બને છે ત્યારે જ તે ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક ભૂમિકાઓને સ્પર્શી શકે છે.
એથી જ સાધનાકાળમાં આત્મજ્ઞાનસંપન્ન ગુરુજનોનું સાન્નિધ્ય, એકાંતવાસ અને લોકસંપર્કનું વર્જન, સાધનામાં ઝડપી વિકાસ માટે, આવશ્યક મનાયાં છે. કિંતુ, આ તમે શ્વેતાંબર પરંપરામાં તો આજે સાવ વિસરાઈ ગયું છે; આજે તો, બહુધા, એવું જોવા મળે છે કે આહાર-વિહારનિદ્રા સિવાયનો ત્યાગી વર્ગનો બાકીનો લગભગ બધો જ વખત લોકસંપર્કમાં (-લોકરંજનમાં?) જાય છે. કોઈક જાગૃત સાધકો જ એમાંથી સ્વાધ્યાય-ધ્યાન-આત્મચિંતનનો અવસર મેળવી શકતા હશે.
આત્મસાધનાને ગૌણ કરી, શાસન-પ્રભાવનાનું કે લોકોપકારનું મોહક મહોર ઓઢીને આવતી પ્રવૃત્તિઓમાં પોતે ઘસડાઈ રહ્યો હોય તો, સંસારત્યાગી સાધકે આત્મનિરીક્ષણ કરવું ઘટે કે, આત્મસાધનામાં ખર્ચાવા જોઈતી અમૂલ્ય સમય વેડફાઈ રહ્યો છે એ ભાન સાથે, સંયોગવશ, તે ચાલુ ચીલામાં ઘસડાઈ રહ્યો છે કે તે પ્રવૃત્તિઓમાં જ જીવનની સાર્થકતા માની તે જાતે રસપૂર્વક તેમાં ગૂંથાય છે? પ્રવાહમાં આમતેમ તણાતાં રહેતાં નિર્જીવ સૂકાં પાંદડાં અને તણખલાંની જેમ સાધુસંસ્થાના વર્તમાન કુંઠિત પ્રવાહમાં ઘસડાતાં રહેવાને બદલે, આત્માથી શ્રમણ-શ્રમણીએ અંતરંગ સાધના માટે અનુકૂળ વાતાવરણ મેળવવા જાતે કટિબદ્ધ થઈ, સાધનાને પોષક અનુકૂળ આંતર-બાહ્ય વાતાવરણ સર્જવું જોઈએ.
૯. (i) નિન્જ વિથ ... ... ... નો ठाणं वियणं भणियं, विसेसओ ज्झाणकालम्मि।
- જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણ, બાનશતક, શ્લોક ૩૫. (ii) મહિfમ છે મિસખિન્ન, સમિએ નિવૃદ્ધિા निकेयमिच्छेज्ज विवेगजोग्गं, समाहिकामे समणे तवस्सी।
– ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર, અ. ૩૨, ગાથા ૪. સરખાવો : ભગવદ્ગીતા, અ. ૬. શ્લોક ૧૦. (iii) હોત મન વચન ચપળતા, જન કે સંગ નિમિત; જનસંગી હોવે નહિ, તાતે મુનિ જગમિત્ત.
– સમાધિશતક, દુહો ૬૦.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
