SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 183
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ कर्णाटवृत्ति जीवतत्त्वप्रदीपिका ८११ त्रिकालानां मूलं कालंगळ नयोपनयैकांतानां नयाश्च उपनयाश्च नयानामंशा उपनयाः। नयोपनयास्त एवैकांतास्तेषां नयोपनयकांतानां निश्चयव्यवहारनयविषयंगळप्पेकांतंगळ समुच्चयः समुदयं अविभाड्भावसंबंधः अनश्वरवस्तुसंबंधमक्कुमदु कारणदिदं द्रव्यमेकमनेकधा द्रव्यमो दुमनेकप्रकारमकुं। "मिथ्यासमूहो मिथ्या चेन्न मिथ्र्यकांततास्ति न । अनपेक्षा नया मिथ्या सापेक्षा वस्तुतोऽत्थंकृत् ॥--[ आप्तमी० १०८ ] नयोपनय विषय मनिनु मेकान्त मेयककुमप्पुदरिना त्रिकालगोचरंगळप्प एकांतंगळ समुच्चयं मिथ्यासमूहमागलेवेन्कु मा मिथ्यासमूहं अमिथ्येयककुमप्पोडे नयविषयवदिदमदेल्लमुं सत्यमकुमप्पोडे मिथ्यानयकांता नास्ति मिथ्यानयकांतत्व में बुदिल्लदे पोकुम दितु न न वाच्यं नुडियल्वेडेके दोर्ड अनपेक्षा नया मिथ्या स्यात्कारानपेक्षमप्प नयंगळनितुं मिथ्यानयंगळप्पुवु। १० स्यात्कारसापेक्षमप्प नयंगळनितुं वस्तुतोत्थंकृत वस्तुवृत्तियिदमिष्टप्रयोजनम माळ्कुं। यितु पेळल्पट्ट सामान्यनयं निश्चयव्यवहारनयभेददिदं द्विविधमक्कु-। मा निश्चयनयं शुद्धाशुद्धभेदविदं द्विविधमकुं। व्यवहारनयं सद्भूतासद्भूत भेददिदं द्विविधमक्कुमल्लि सदभूतनयं शुद्धमुमशुद्ध, मेणनुपचरितसमुद्भूतमुमुपचरितसमुद्भूतमुमेंदु द्विविधमक्कु-। मनुपचरितासभूतमुमुपचरितासभूतमुमें दसदभूतमुं द्विविधमक्कु मितु षण्नयंगळप्पुतेदोडे : त्रिकालगोचर नयकान्त और उपनयैकान्त अर्थात् निश्चय और व्यहारनयके विषयभूत अर्थोका समुदाय, जो सदा अविनाशी अभिन्न सम्बन्धरूप है वह द्रव्य है और वह एक तथा अनेकरूप है। शायद कोई कहें कि नय और उपनय तो एकान्त-एकधर्मको विषय करते हैं अतः उनका समुदाय भी मिथ्या एकान्तोंका समूह होनेसे मिथ्या है। किन्तु ऐसा कहना उचित २० नहीं है, क्योंकि स्यात् पदसे निरपेक्षनय मिथ्या होते हैं और स्यात् सापेक्ष नय वस्तुरूप होनेसे इष्टसाधक होते हैं। यह सामान्य नय निश्चय और व्यवहारके भेदसे दो प्रकारका है। निश्चयनय भी शुद्ध-अशुद्धके भेदसे दो प्रकार है तथा व्यवहारनय भी सद्भुत और असद्भूतके भेदसे दो प्रकारका है। उनमें से 'सद्भूत व्यवहारनय भी शुद्ध-अशुद्धके भेदसे अथवा उपचरित- २५ अनुपचरितके भेदसे दो प्रकारका है। असद्भूतनय भी अनुपचरित और उपचरितके भेदसे १५ त्रिकालानां त्रिकालगोचराणां नयोपनयकांतानां नयाश्च तदंशाः-उपनयाश्च नयोपनयाः त एव एकांता: निश्चयव्यवहारनयविषयधर्माः तेषां समुच्चयः समुदायः अविभ्राट् भावसंबंध. अनश्वरवस्तुसंबंधः स्यात् ततः कारणात् द्रव्यमेकमनेकधा अनेकप्रकारं स्यात् ।। मिथ्यासमूहो मिथ्या चेन्नः मिथ्र्यकांततास्ति न । अनपेक्षो नयो मिथ्या सापेक्षो वस्तुतोऽर्थकृत् ॥१॥ नयोपनयानामेकांतविषयत्वात् तदेकांतानां समुच्चयैः मिथ्यासमूहः स मिभ्यैव. चेत्तन्न, नयविषयत्वेन सस्यत्वात् तदा मिथ्यानयकांततास्ति तदपि न स्यात्कारानपेक्षो नयो मिथ्या सापेक्षस्तु वस्तुतः वस्तुवृत्त्या अर्थकृदिष्टसाधकः । सोऽयं सामान्यनयः निश्चयव्यवहारभेदाद् द्वधा । तत्र निश्चयनयोऽपि शुद्धाशुद्धभेदाद् द्वेषा व्यवहारनयोऽपि सद्भूतासद्भूतभेदाद् द्वेषा । तत्र सद्भूतनयोऽपि शुशुभेदादनुपचरितोपचरितभेदाद्वा द्वेषा । Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001326
Book TitleGommatasara Karma kanad Part 2
Original Sutra AuthorN/A
AuthorNemichandra Siddhant Chakravarti, A N Upadhye, Kailashchandra Shastri
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year2000
Total Pages828
LanguageHindi, Prakrit, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Principle, & Karma
File Size18 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy