Agamik Vyakhyao Jain History Series 3

SR No.: 001313
Original Sutra Author: N/A
Author: Mohanlal Mehta
Publisher: 108 jain Tirth Darshan Trust
Publication Year: 2007
Total Pages: 546
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Agam, Canon, History, & agam_related_other_literature
File Size: 9 MB

Page 28

આગમિક વ્યાખ્યાઓ ઉપોદઘાત પછી નમસ્કાર, ચતુર્વિશતિસ્તવ, વંદના, પ્રતિક્રમણ, કાયોત્સર્ગ, પ્રાયશ્ચિત્ત, ધ્યાન, પ્રત્યાખ્યાન વગેરેનું નિક્ષેપ-પદ્ધતિએ વ્યાખ્યાન કરવામાં આવ્યું છે. નમસ્કાર-પ્રકરણમાં અહંત, સિદ્ધ, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય અને સાધુનાં સ્વરૂપને પણ વિચાર કરવામાં આવ્યો છે. પ્રતિક્રમણ-પ્રકરણમાં નાગદત્ત, મહાગિરિ, સ્થૂલભદ્ર, ધર્મઘોષ, સુરેન્દ્રદત્ત, ધન્વન્તરી વૈદ્ય, કરસંડુ, પુષ્પભૂતિ વગેરે અનેક ઐતિહાસિક પુરુષોનાં ઉદાહરણ પણ આપવામાં આવ્યાં છે. દશવૈકાલિકનિર્યુક્તિઃ
દશવૈકાલિકનિર્યુક્તિમાં દસ, એક, કાળ, ઓઘ, દુમ, પુષ્પ, ધર્મ, મંગલ, અહિંસા, સંયમ, તપ, હેતુ, ઉદાહરણ, વિહંગમ, શ્રમણ, પૂર્વ, કામ, પદ, ક્ષુલ્લક, મહતું, આચાર, કથા, જીવ, નિકાય, શસ્ત્ર, પિંડ, એષણા, ધાન્ય, રત્ન, સ્થાવર, દ્વિપદ ચતુષ્પદ, વાક્ય, શુદ્ધિ, પ્રસિધિ, વિનય, સકાર, ભિક્ષુ, ચૂલિકા, રતિ વગેરે પદોનું નિક્ષેપપૂર્વક વ્યાખ્યાન કરવામાં આવ્યું છે. હેતુ અને દષ્ટાન્તના સ્વરૂપનું વિવેચન કરતાં નિર્યુક્તિકારે અનુમાનના નિમ્નોક્ત અવયવોનો નિર્દેશ કર્યો છે : ૧. પ્રતિજ્ઞા, ૨. વિભક્તિ, ૩. હેતુ, ૪, વિભક્તિ, ૫. વિપક્ષ, ૬. પ્રતિષેધ, ૭. દષ્ટાન્ત, ૮. આશંકા, ૯. ત—તિષેધ, ૧૦. નિગમન. ધાન્ય તથા રત્નનું વ્યાખ્યાન કરતાં પ્રત્યેકની ચાલીસ જાતિઓ બતાવી છે. ધાન્યની જાતિઓ આ પ્રમાણે છે : ૧. યવ, ૨. ગોધૂમ, ૩. શાલિ, ૪. વ્રીહિ, ૫. ષષ્ટિક, ૬. કોદ્રવ, ૭, અણુક, ૮. કંગુ, ૯, રાગ, ૧૦. તિલ, ૧૧. મુફ્ટ, ૧૨, ભાષ, ૧૩. અતસી, ૧૪. હરિમંથ, ૧૫. ત્રિપુટક, ૧૬ . નિષ્પાવ, ૧૭. સિલિંદ, ૧૮. રાજમાષ, ૧૯, ઇશુ, ૨૦. મસૂર, ૨૧. તુવરી, ૨૨. કુલત્થ, ૨૩, ધાન્યક, ૨૪, કલાયા. રત્નની ચોવીસ જાતિઓ આ છે: ૧. સુવર્ણ, ૨. ત્રપુ, ૩. તામ્ર, ૪. રજત, ૫. લોહ, ૬. સીસક, ૭. હિરણ્ય, ૮. પાષાણ, ૯. વજ, ૧૦. મણિ, ૧૧. મૌક્તિક, ૧૨. પ્રવાલ, ૧૩. શંખ, ૧૪. તિનિશ, ૧૫. અગરુ, ૧૬. ચંદન, ૧૭. વસ્ત્ર, ૧૮. અમિલ, ૧૯. કાઇ, ૨૦. ચર્મ, ૨૧. દંત, ૨૨. વાલ, ૨૩. ગંધ, ૨૪. દ્રવ્યૌષધ, ચતુષ્પદ પ્રાણીઓના દસ ભેદ આચાર્યો બતાવ્યા છે : ૧. ગો, ૨. મહિષી, ૩. ઉષ્ટ્ર, ૪. અજ, ૫. એડક, ૬. અશ્વ, ૭. અશ્વતર, ૮. ઘોટક, ૯. ગર્દભ, ૧૦. હસ્તી. કામ બે પ્રકારનો છે : સંપ્રાપ્ત અને અસંપ્રાપ્ત. નિર્યુક્તિકારે સંપ્રાપ્તકામના ચૌદ તથા અસંપ્રાપ્તકામના દસ ભેદ છે. સંપ્રાપ્તકામનાં ચૌદ ભેદ આ છે : ૧. દષ્ટિસંપાત, ૨. સંભાષણ, ૩. હસિત, ૪. લલિત, ૫. ઉપગૂહિત, ૬. દંતનિપાત, ૭, નખનિપાત, ૮. ચુંબન, ૯, આલિંગન, ૧૦. આદાન, ૧૧. કરણ, ૧૨. આસેવન, ૧૩. સંગ, ૧૪. ક્રીડા. અસંપ્રાપ્તકામ દસ પ્રકારનો છે: ૧. અર્થ, ૨. ચિંતા, ૩. શ્રદ્ધા, ૪. સંસ્મરણ, ૫. વિક્લવતા, દ. લજ્જાનાશ, ૭, પ્રમાદ, ૮. ઉન્માદ, ૯, તભાવના, ૧૦. મરણ.