________________
પ્રજ્ઞાાપના
તિમિંગલ, હક્ક (મગર), તંદુલમસ્ય, કણિકામસ્ય, સાલિ, સ્વસ્તિકમસ્ય, લંભનમસ્ય, પતાકા, પતાકાતિપતાકા. કચ્છ૫– અસ્થિકચ્છપ, માંસક૭૫. ગ્રાહ - દિલી, વેઢગ (વષ્ટક), મુદ્રય (પૂર્વજ), પુલક, સીમાકાર. મગર – સોંડમગર, મઢમગર (૩૩).
થલચર જીવો ચાર પ્રકારના હોય છે – એકખુર, દ્વિખુર, ગંડીપદ અને સનખપદ (નખયુક્ત પગવાળા). એકપુર – અશ્વ, અશ્વતર (ખચ્ચર), ઘોડો, ગર્દભ, ગોરક્ષર, કંદલગ, શ્રીકંદલગ, આવર્તગ. બે ખરીવાળા – ઊંટ, ગાય, ગવય, રોઝ, પય, મહિષ, મૃગ, સંબર, વરાહ, બકરી, વરુ, ૨૩, શરભ, ચમર, કુરંગ, ગોકર્ણ, ગંડીપદ – હસ્તી, હસ્તીપૂયણગ, મંકુણહસ્તી, ખગી (ગુંડાની જાત). સનખપદ – સિંહ, વ્યાધ્ર, દ્વીપી, અચ્છ (રીંછ), તરસ, પરસ્ટર (સરમ:, ટીકાકાર), ગીદડ, બિડાલ (બિલાડી), કૂતરો, કૌલશુનક', કોકતિય (ત્રોન , ટીકાકાર), સસગ (સસલું), ચિત્તગ (ચિત્તો), ચિલલ્લગ (૩૪).
ઉરપરિસર્પ ચાર પ્રકારના હોય છે – અહિ, અજગર, આસાલિકા, મહોરગ. અહિ બે પ્રકારના હોય છે – દર્વાકર (ફણધારી સાપ) અને મુકુલી (ફેણરહિત). દર્પીકર – આશીવિષ, દૃષ્ટિવિષ, ઉગ્રવિષ, ભોગવિષ, ત્વચાવિષ, લાલાવિષ, ઉચ્છવાસવિષ, નિઃશ્વાસવિષ, કૃષ્ણસર્પ, જેતસર્પ, કાકોદર, દગ્ધપુષ્પ, કોલાહ, મેલિમિંદ, શેષેન્દ્ર. મુકુલી – દિવ્યાગ, ગોણસ, કસાહીય, વઈઉલ, ચિત્તલી, મંડલી, માલી, અહિ, અહિસલાગ, વાસપતાકા (૩૫).
ભૂજપરિસર્પ અનેક પ્રકારના છે – નકુલ, સેહ, સરડ (શરટ), શલ્ય, સરંઠ, સાર, ખોર, ઘરોઇલ (ગરોળી), વિસ્તૃભર, મૂષક, મંગુસ, પલાઇલ (પ્રચલાયિત), ક્ષીરવિરાલિય, જોહ, ચતુષ્પાદિક (૩૫).
નભચર ચાર પ્રકારના હોય છે – ચર્મપક્ષી, લોમપક્ષી, સમુદગક પક્ષી અને વિતતપક્ષી. શર્મપક્ષી – વાગુલી, જલોય, અડિલ્ય, ભારંડ પક્ષી, જીવંજીવ, સમુદ્રવાસ, કચ્છત્તિય, પક્ષીવિરાલિક. લોમપક્ષી – ઢંક, કંક, કુરલ, વાયસ, ચક્રવાક, હંસ, કલહંસ, રાજહંસ, પાયહંસ, આડ, સેડી, બક (બગલો), બલાકા (બગલાની એક જાત), પારિપ્લવ, ક્રૌંચ, સારસ, મેસર, મસૂર, મયૂર, સહસ્ત, ગહર, પુંડરીક, કાક, કામિંજુય, વંજુલગ, તેતર, વગ (બતક), લાવક, કપોત,
૧. માશુક–જબૂઢીપદ્મશમિ ટીકા. ૨. સોમટો: જે સારી છે એ
વં
નિ – જંબૂઢીપપ્રજ્ઞપ્તિ ટીકા, પૃ. ૧૨૩ અ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
