________________
(૫૫) ગુરમુખે જ અને તે પણ તેમની અનુમતિથી જ, ચોરીથી નહિ, શ્રુતનો પાઠ લેવો જરૂરી હતો અને આ જ પરંપરા વિશેષાવશ્યકના ટીકાકાર હેમચંદ્ર પણ માની છે. એટલું જ નહિ આજ પણ આ પરંપરા શ્વેતાંબરોમાં પ્રચલિત છે કે યોગપૂર્વક, તપસ્યાપૂર્વક, ગુરુમુખથી જ શ્રુતપાઠ શિષ્ય લેવો જોઈએ. એવું થાય ત્યારે જ તે તેનો પાઠ કહેવાશે. આવી સ્થિતિમાં શ્વેતાંબર-પરંપરામાં તે સાર્વજનિક થઈ ગયો અને દિગંબર-પરંપરામાં ગુરુશિષ્ય પરંપરા સુધી સીમિત રહ્યો–પંડિતજીનું આ કથન ક્યાં સુધી સંગત છે?
સાર્વજનિકનું તાત્પર્ય એવું હોય કે ઘણા સાધુઓએ મળીને અંગોની વાચના નિશ્ચિત કરી આથી શ્વેતાંબરોમાં તે વ્યક્તિગત ન રહેતાં સાર્વજનિક બની ગયાં. આ રીતે સાર્વજનિક થઈ જવાથી જ દિગંબરોએ અંગશાસ્ત્રને માન્યતા ન આપી હોય એ વાત અમારી સમજની તો બહાર છે. કોઈ એક વ્યક્તિ કહે તે જ સત્ય અને અનેક મળી તે સચ્ચાઈ પર મહોર મારે તો તે સત્ય નહિ–એવું માનનાર તે કાળનો દિગંબર સંપ્રદાય હશે–એવું માનવા માટે અમારું મન તો તૈયાર નથી. આના સમર્થનમાં કોઈ ઉલ્લેખ પણ નથી. આજ દિગંબર સમાજ જે કોઈ કારણસર શ્વેતાંબર સમ્મત આગમોને ન માનતો હોય તેની શોધ કરવી જરૂરી છે પરંતુ તે કારણ એ તો ન હોઈ શકે કે અંગો સાર્વજનિક બની ગયાં હતાં, એથી તે દિગંબર સમાજમાં માન્ય રહ્યાં નહિ. આમ પંડિતજીનું એમ લખવું કે ““ઉસને રૂક્ષ વિષય નનનન શ્રી સ્મૃતિ ો પ્રમાણ નહીં માના” નિરાધાર છે, કોરી કલ્પના છે. અંતે તો જેમના માટે પંડિતજીએ જન-જન શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે તે હતા કોણ? શું તેઓએ પોતાના ગુરુઓ પાસેથી અંગજ્ઞાન લીધું ન હતું? પોતાની કલ્પનાથી જ અંગોનું સંકલન કરી નાખ્યું હતું? અમારો તો વિશ્વાસ છે કે જેમને પંડિતજીએ “જન-જન' કહ્યા છે તેઓ કોઈ આચાર્યના શિષ્યો જ હતા અને તેમણે પોતાના આચાર્ય પાસેથી શીખેલ શ્રુત જ ત્યાં રજૂ કર્યું હતું. એટલા માટે તો કહેવામાં આવ્યું છે કે જેને જેટલું યાદ હતું તેણે તેટલું ત્યાં ઉપસ્થિત કર્યું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
