________________
૧૦૬
અંગઆગમ
સાધ્ય નથી એવા સ્વર્ગના વર્ણનોને પણ પછીના શાસ્ત્રોમાં સ્થાન મળ્યું. ઋગ્વદના પ્રારંભમાં ધનપ્રાપ્તિ માટેની ઇચ્છાથી અગ્નિની સ્તુતિ કરવામાં આવી છે, જયારે આચારાંગના પ્રથમ વાક્યમાં હું કોણ હતો એ રીતે વ્યક્તિના આત્મસ્વરૂપનું જ ચિંતન છે. સૂત્રકૃતાંગના પ્રારંભમાં બંધન અને મોક્ષની ચર્ચા કરવામાં આવી છે અને બતાવવામાં આવ્યું છે કે પરિગ્રહ બંધન છે. થોડાક પરિગ્રહ પર પણ મમતા રાખનાર દુઃખથી દૂર રહી શકતો નથી. આ રીતે જૈન પરંપરાના મૂળમાં આત્મા અને અપરિગ્રહ છે. તેમાં સ્વર્ગપ્રાપ્તિનું મહત્ત્વ નથી. જૈન ગ્રંથોમાં બતાવવામાં આવ્યું છે કે સાધકની સાધનામાં જયારે કોઈ દોષ રહી જાય છે ત્યારે તેને સ્વર્ગરૂપ સંસારમાં ભ્રમણ કરવું પડે છે. બીજા શબ્દોમાં સ્વર્ગ સંયમનું નહિ પરંતુ સંયમગત દોષનું પરિણામ છે. સ્વર્ગપ્રાપ્તિને ભવભ્રમણનું નામ આપીને એમ સૂચિત કરવામાં આવ્યું છે કે જૈન પરંપરામાં સ્વર્ગનું કોઈ મૂલ્ય નથી. અંગસૂત્રોમાં જેટલી પણ કથાઓ આવી છે તે બધીમાં સાધકોના નિર્વાણને જ મુખ્ય સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
