Harivanshpuran

SR No.: 001271
Original Sutra Author: Jinsenacharya
Author: Pannalal Jain
Publisher: Bharatiya Gyanpith
Publication Year: 2003
Total Pages: 1017
Language: Hindi, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Literature, & Story
File Size: 26 MB

Page 62

तृतीयः सर्गः
मध्यदेशे जिनेशेन धर्मतीर्थे प्रवर्तिते । सर्वेष्वपि च देशेषु तीर्थमोहो न्यवर्तत ।।। 'आशयाः स्वच्छता जग्मुर्जिनेन्द्रोदयदर्शनात् । लोकेऽगस्त्योदये यद्वत् कलुषाश्च जलाशयाः ॥२॥ काशिकौशलकौशल्यकुसंध्यास्वष्टनामकान् । साल्वत्रिगर्तपञ्चालभद्रकारपटच्चरान् ॥३॥ मौकमत्स्यकनीयांश्च सूरसेनवृकार्थपान् । मध्यदेशानिमान् मान्यान् कलिङ्गकुरुजालान् ॥४॥ कैकेयाऽऽत्रेयकाम्बोजबाह्रीकयवन श्रुतीन् । सिन्धुगान्धारसौवीरसूरमीरुदशेरुकान् ॥५|| वाडवानभरद्वाजक्वाथतोयान् समुद्रजान् । उत्तरास्तार्णकामांश्च देशान् प्रच्छालनामकान् ।।६।। धर्मेणायोजयद् वीरो विहरन् विभवान्वितः । यथैव भगवान् पूर्व वृषभो भव्यवत्सलः ॥७॥ द्योतमाने जिनादित्ये केवलोद्योतभास्करे । क्व लीना इति न ज्ञातास्तीर्थखद्योतसंपदः ॥८॥ सर्वज्ञवीतरागस्य वपुर्वचनवैभवम् । तदोपलभमानानां सक्ति मत्परोक्तिपु ।।९।। नित्यं निर्मलनिःस्वेदं गोक्षारनिभशोणितम् । दिव्यसंहतिसंस्थानरूपसौरभलक्षणम् ।।१०॥ अनन्तवीर्य पर्याप्त स्वहितप्रियभाषणम् । स्वाभाविकपवित्रात्मदशातिशयशोभितम् ॥११॥ निमेपोन्मेषविगमप्रशान्तायतलोचनम् । सुव्यवस्थितसुस्निग्धनखकेशोपशोमितम् ॥१२॥
अथानन्तर श्री वर्धमान जिनेन्द्रके द्वारा मध्यदेशके धर्म तीर्थकी प्रवृत्ति होनेपर समस्त देशोंमें तीर्थ विषयक मोह दूर हो गया अर्थात् धर्मके विषयमें लोगों का जो अज्ञान था वह दूर हो गया ॥१॥ जिस प्रकार संसारमें अगस्त्य नक्षत्रका उदय होनेपर मलिन तालाब स्वच्छताको प्राप्त हो जाते हैं उसी प्रकार जिनेन्द्रदेवका उदय होनेपर लोगोंके कलुषित हृदय स्वच्छताको प्राप्त हो गये ।।२।। जिस प्रकार पहले भव्यवत्सल भगवान् ऋषभदेवने अनेक देशोंमें विहार कर उन्हें धर्मसे यक्त किया था उसी प्रकार भगवान महावीरने भी वैभवके साथ विहार कर मध्यके काशी, कौशल. कौशल्य, कुसन्ध्य, अस्वष्ट, साल्व, त्रिगतं, पंचाल, भद्रकार, पटच्चर, मौक, मत्स्त्य, कनीय, सूरसेन और वृकार्थक, समुद्रतटके कलिंग, कुरुजांगल, कैकेय, आत्रेय, कम्बोज, बाह्रोक, यवन, सिन्ध, गान्धार, सौवीर, सूर, भीरु, दरोरुक, वाडवान, भरद्वाज और क्वाथतोष, तथा उत्तर दिशाके ताणं, कार्ण और प्रच्छाल आदि देशों को धर्मसे युक्त किया था ।।३-७|| केवल ज्ञानरूपी प्रभाको फैलानेवाले श्री जिनेन्द्ररूपी सूर्य के प्रकाशमान होनेपर नाना मिथ्याधर्मरूपी जुगनुओंके ठाट-बाट कहाँ विलीन हो गये थे यह नहीं जान पड़ता था ।।८। उस समय जिन लोगोंने श्री वर्धमान जिनेन्द्रके शरीरका साक्षात् दर्शन किया था, उनकी दिव्यध्वनिका साक्षात् श्रवण किया था तथा उनके वैभवका साक्षात अवलोकन किया था तथा उनकी अन्य पुरुषों के वचनोंमें आसक्ति नहीं रह गयी थी ||२|| निरन्तर मलमूत्रसे रहित शरीर, स्वेदका अभाव, गो दुग्धके समान सफेद रुधिर, वज्रवृषभनाराचसंहनन, समचतुरस्रसंस्थान, अत्यन्त सुन्दर रूप, अतिशय सुगन्धता, एक हजार आठ लक्षण युक्त शरीर, अनन्त बल और हितमित प्रिय वचन इन पवित्र दस अतिशयोंसे तो वे जन्मसे ही सुशोभित थे,परन्तु केवलज्ञान होनेपर निमेष उन्मेषसे रहित अत्यन्त शान्त विशाल लोचन, अत्यन्त व्यवस्थित अर्थात् वृद्धिसे रहित कान्तिपूर्ण नख और केशोंसे शोभित होना, कवलाहारका अभाव, वृद्धावस्थाका न होना, शरीरकी छाया नहीं पड़ना, परम कान्तियुक्त मुखका एक होनेपर भी १. चित्तानि । २. समवसरणलक्ष्मोयुक्तः । ३. मिथ्यात्वतीर्थखद्योतलक्ष्म्यः । ४. शक्ति क., म., ग.। ५. गोदुग्धसदृशरक्तम् ।

Translation AI Generated

## The Third Chapter

The propagation of the Dharma Tirtha by the Jineshvara in Madhya Desha (Central India) dispelled the ignorance about the Tirtha in all the countries. ||1||

Just as the polluted ponds become pure upon the rise of the Agastya constellation in the world, similarly, upon the rise of the Jineshvara, the polluted hearts of the people became pure. ||2||

Just as the glorious Lord Rishabhadeva, the beloved of the noble ones, had previously wandered through many countries and imbued them with Dharma, similarly, Lord Mahavira, adorned with magnificence, wandered through the countries of Kashi, Kaushal, Kaushalya, Kusandhya, Asvastha, Salwa, Trigart, Panchal, Bhadrakar, Patacchara, Mauka, Matsya, Kaniya, Surasen, and Vrikarthaka in the middle country, and the countries of Kalinga, Kurujangala, Kaikeya, Atreya, Kamboja, Bahrika, Yavana, Sindhu, Gandhara, Sauvira, Sura, Bhir, Daroruka, Vadavana, Bharadvaja, and Kwathatosha on the seacoast, and the countries of Tana, Karna, and Prachhala in the north, and imbued them with Dharma. ||3-7||

When the radiant sun of the Jineshvara, spreading the light of pure knowledge, shone brightly, where did the splendor of the various false Dharma-like fireflies disappear? It was not known. ||8||

At that time, those who had seen the body of Lord Vardhamana Jineshvara, heard his divine voice, and witnessed his magnificence, had no attachment to the words of other men. ||9||

They were naturally adorned with the ten great qualities: a body free from impurities and excretions, absence of sweat, blood like cow's milk, a body like a vajra (diamond), a square body, a very beautiful form, an extraordinary fragrance, a body with one thousand and eight auspicious marks, infinite strength, and words that were beneficial and pleasing. ||10-11||

And, upon attaining perfect knowledge, they were adorned with eyes that were always calm and wide open, nails and hair that were perfectly arranged and lustrous, absence of a throat, absence of old age, no shadow of their body, and a single, perfectly radiant face. ||12||