________________
૩૬૮
પરિચ્છેદ-૮ સૂત્ર-૭-૮ રત્નાકરાવતારિકા ભાગ-૩ પરત્ર જિગીષ નામનો એક ભેદરૂપ જ આ જિગીષુવાદી થાય છે. તેથી ભેદો બતાવવાને યોગ્ય નથી. આ રીતે જિગીષુવાદીનો ૧ જ ભેદ છે. અધિક નથી.
શંકા– જિગીષ વાદીના ભલે ૩ ભેદ ન પાડો અને ૧ ભેદ જ રાખો. પરંતુ તત્ત્વનિર્ણિનીષના સ્વાત્મનિ અને પરત્ર એવા જે બે ભેદ છે, તેમાં પરત્રના જેમ બે ભેદ છે તેમ “સ્વાત્મનિ'ના પણ બે ભેદ કરવા હતા ને ? તેનો એક જ ભેદ કેમ કર્યો? પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષમાં જેમ કોઈક ક્ષાયોપથમિક જ્ઞાનવાળા હોય અને કોઇક કેવલજ્ઞાની હોય તેમ સ્વાત્મનિમાં પણ આ જ બે ભેદ રાખોને ?
ઉત્તર- આ શંકા પણ અસ્થાને છે. પરત્ર તત્ત્વનિર્ણિનીષના જે બે ભેદ કહ્યા છે. તે બે ભેદ સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષમાં સંભવતા નથી. કારણકે નિર્ણય થઈ ચૂક્યો છે સમસ્ત તત્ત્વનો જેને એવા જ્ઞાનશાલી કેવલી ભગવંતોને હવે સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણય કરવાની ઇચ્છાની અનુત્પત્તિ જ છે. તેથી તેમાં પણ પરિશેષથી ક્ષાયોપથમિક જ્ઞાનવાળો ૧ ભેદ જ બાકી રહે છે. માટે સ્વાત્મનિ તત્ત્વનિર્ણિનીષ એવો આ વાદી ક્ષાયોપથમિકશાનશાલી આમ એકરૂપે જ વર્તે છે. ક્યા ક્યા ભેદો ન સંભવે તેનું વધારે સ્પષ્ટ ચિત્ર આ પ્રમાણે છે.
વાદી
જિગીષ
તત્ત્વનિર્ણિનીષ
સ્વાત્મનિ
પત્ર
સ્વાત્મનિ
પત્ર
લાયોપ૦ કેવલી
ક્ષાયોપ૦
કેવલી ક્ષાયોપ૦
કેવલી
આ રીતે વાદીના ચાર જ ભેદ થાય છે. અધિક ભેદ થતા નથી. ૮-૮
अवतरण- वादिप्रतिवादिनोर्हस्तिप्रतिहस्तिन्यायेन प्रसिद्धेर्यावद् वादिनः, तावदेव प्रतिवादिभिरपि भवितव्यम् , इत्याहुः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
