________________
આત્મવાદ :
: ૨૬૫ ઃ રિક શુદ્ધતા કેઈનામાં હતી જ નથી એમ કહેનાર પણ બાલિંશ ગણાય છે. રાગદ્વેષની વિષમતા-ઓછાવત્તાપણું તો પ્રત્યક્ષ જણાય છે. એકને પુત્ર પર પ્રેમ છે તે બીજાને ધન પર; એકને સ્ત્રી પર અત્યન્ત રાગ છે તે બીજાને શરીર પર. આમ રાગ કે શ્રેષનું ઓછાવત્તા પણું વ્યવહારમાં અનુભવાય છે તે કેમ એ કઈ પુરુષ ન હોય કે જેને કોઈપણ પદાર્થ પ્રત્યે રાગ કે શ્રેષ કાંઈ જ ન હોય.
(૨) ચાર– રાગી ન નીરાગીને ભેદ જાણું શકાતું નથી
કદાચ રાગ ને દ્વેષ સદન્તર દૂર કરી શકાતા હોય તે પણ તે કોઈએ દૂર કર્યા હોય તે માની શકાતું નથી. તે કાંઈ આંખે દેખી શકાય એવી વસ્તુ નથી કે જેથી કહેવાય કે આમાં છે ને આમાં નથી. તમે શાથી કહે છે કે જિનેશ્વરોમાં રાગદ્વેષ હોતા નથી?
સ્યા–રાગ-નીરાગીને ભેદ તેના કારણેથી જાણી શકાય છે.
આંખે ન જોઈ શકાય એવી ચીજોનું જ્ઞાન જ ન થાય એવું નથી. એક માણસ આનન્દમાં છે ને બીજો શેકમાં છે. આનંદ ને શોક જોઈ શકાય એવા નથી છતાં તે તે માણસની પ્રવૃત્તિમુખ પર અંકિત થયેલી રેખાઓ ઉપરથી તે સમજી શકાય છે. એ જ પ્રમાણે રાગ અને દ્વેષનું ભાન થઈ શકે છે. તેના આચાર અને વિચારથી જાણી શકાય કે આ રાગી છે અને આ નીરાગી છે.
જગમાં રાગનું પ્રબલ સ્થાન સ્ત્રી છે. જેટલા રાગી જન છે તે સર્વ સ્ત્રીના પાશમાં ફસાયા છે. “ન મીલે નારી તે બાવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
