________________
રરર · અનેકાન્ત ચિંતન અને શૈલીમાં સ્તવી છે લગભગ તે જ શબ્દ અને શૈલીમાં હેમચંદ્ર પણ વીતરાગને અભુતતાના સ્વામી તરીકે સ્તવ્યા છે :
દશા, વર્તન, રૂપ અને ગુણો એ બધું આશ્ચર્યકારી છે, કેમ કે બુદ્ધની એક પણ બાબત અનદ્ભુત નથી.' અધ્ય. ૧૪૭
હે ભગવન્! તારો પ્રશમ, રૂપ, સર્વભૂતદયા એ બધું આશ્ચર્યકારી છે, તેથી સંપૂર્ણ આશ્ચર્યના નિધીશ તને નમસ્કાર હો.
માતૃચેટ બુદ્ધને વંદન કરનારાઓને પણ વંદે છે : હે નાથ ! જેઓ પુણ્યસમુદ્ર, રત્નનિધિ, ધર્મરાશિ અને ગુણાકર એવા તને નમે છે, તેઓને નમસ્કાર કરવો એ પણ સુકૃત છે.
હેમચંદ્ર એ જ ભાવ માત્ર શબ્દાંતથી સ્તવે છે : હે નાથ ! જેઓએ તારા આજ્ઞામૃતથી પોતાની જાતને સદા સીંચી છે તેઓને નમસ્કાર, તેઓની સામે આ મારી અંજલિ અને તેઓને જ ઉપાસીએ છીએ.'
માતૃચેટ અને હેમચંદ્રની સ્તોત્રગત વધારે તુલનાનો ભાર જિજ્ઞાસુઓ ઉપર મૂકી આ સરખામણીનો ઉપસંહાર માતૃચેટથી બહુ મોડે નહિ થયેલ કાલિદાસ અને સિદ્ધસેનનાં એકાદ બે પદ્યોની સરખામણીથી પૂરો કરું છું. માતૃચેટે સ્તુતિનો ઉપસંહાર કરતાં જે ભાવ પ્રગટ કર્યો છે તે જ ભાવ કાલિદાસ વિષ્ણુની સ્તુતિના ઉપસંહારમાં દેવોના મુખથી પ્રકટે કરે છે :
હે નાથ ! તારા ગુણો અક્ષય છે, જયારે મારી શક્તિ ક્ષયશીલ છે. તેથી લંબાણના ભયને લીધે વિરમું છું, નહિ કે સ્તુતિજન્ય તૃપ્તિને લીધે.
-અધ્ય. ૧૫૦ હે વિષ્ણતારા મહિમાનું કીર્તન કરી વાણી વિરમે છે તે કાં તો
૧. અધ્ય.—૩ સ્થિતિનો વૃતમહોરૂમો પુન:
न नाम बुद्धधर्माणामस्ति किंचिदनद्भुतम् ॥१४७।। ૨. વીત– પુતો સર્વાત્મનું પભુતા
सर्वाद्भुतनिधीशाय तुभ्यं भगवते नमः ॥१०, ८॥ ૩. અધ્ય–પુષ્પોધ નિધિ ધર્મ ગુણાંવમ્
ये त्वां सत्त्वा नमस्यन्ति तेभ्योपि सुकृतं नमः ॥१४९।।। ૪. વીd –તેગો નમોડસ્કૃતિમાં, તેષાં તાન સમુપાદે
त्वच्छासनामृतरसैरात्माऽसिच्यतान्वहम् ॥१५, ७॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
