________________
277
વિગઈ અને મહાવિગઈ
પષ્યનીવસેવા, કુત્ત 2 - વાતના, ધર્મ –ામ –હાનિક
कष्टं भो ! षोडशैते निरु पचयकरा मद्यपानस्य दोषाः ॥ મદ્ય બનાવવા માટે તેના ઘટક દ્રવ્યો ભેગાં કરી, તેમાં સડો પેદા કરવામાં આવે છે, અને આ એક બેકટેરિયલ ફર્મેન્ટેશન જ છે, જે શરીર અને મગજને નુકશાનકર્તા છે. માટે જૈન શાસ્ત્રકારોએ મદ્યપાનનો સંપૂર્ણ નિષેધ કર્યો છે. 3. માખણ માખણ વિશે ઘીની સાથે જ વિચાર કરવામાં આવ્યો છે, એટલે અહીં તેની પુનરુક્તિ કરવામાં આવતી નથી. 4. મધ (Honey) જૈન ધર્મગ્રંથોમાં મધના ત્રણ પ્રકાર બતાવ્યા છે 1. મધમાખી દ્વારા એકઠું કરાયેલું મધ, 2. ભમરી-ભમરા દ્વારા એકઠું કરાયેલ મધ, 3. પતંગિયા દ્વારા એકઠું કરાયેલ મધ આમ જોઈએ તો મધ એ ફૂલોનો રસ જ છે, પરંતુ તે પ્રાપ્ત કરવામાં મધમાખી વગેરે અસંખ્ય જીવોની હિંસા કરવી પડે છે. માટે જીવહિંસાની દૃષ્ટિએ તેનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે તથા મધમાં મધમાખી વગેરેના મોંની લાળ પણ ભળેલી હોય છે તેથી તેમાં તેના જ વર્ણવાળા અસંખ્ય જીવોની ઉત્પત્તિ થાય છે. માટે તે આપણા મનમાં વિકૃતિ પેદા કરવામાં ખૂબ જ શક્તિશાળી હોવાથી શાસ્ત્રકારોએ તેનો નિષેધ કર્યો છે.
મધ, માખણ, મધ તથા માંસ અંગે વિ. સં ૧૫૪૯ માં લખાયેલ “આનંદસુંદર નામના દશશ્રાવક ચરિત્રમાં બતાવ્યું છે કે :
मज्जे महुम्मि मंसंमि नवणीयंमि चउत्थए ।
નંતિ અviતા તથ્વના તત્વ વંતુળો | 903 अमासु य पक्कासु य विपच्चमाणासु मंस पेसीसु ।
સય વિમુવવાનો બાયો યનિય નીવા II 9047 અર્થઃ મધ, મધ, માંસ અને માખણમાં તેના જ વર્ણવાળા અનંત જીવો ઉત્પન્ન થાય છે. કાચા, રંધાયેલા અને રંધાતા માંસમાં અવિરત અનંત અનંત અનંત જીવોની કોલોની સ્વરૂપ નિગોદના જીવોની સતત ઉત્પત્તિ થતી રહે છે.
આ રીતે જૈન ધર્મગ્રંથોના આધારે વૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણથી વિગઈ અને મહાવિગઈનું યત્કિંચિત્ સ્વરૂપ બતાવવામાં આવ્યું છે. આશા છે કે એ વાંચી સમજી શ્રાવકો જૈન જૈનેતર સમાજમાં શ્રાવકત્વની ગરિમા/પ્રતિભાને અવશ્ય પ્રસ્થાપિત કરશે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
