________________
[૧૭] ધર્માસ્તિકાય
આત્માનું વિજ્ઞાન અને તત્વજ્ઞાન, એનાં અનેક પાસાંઓથી આપણે વિચાર્યું.
જગતમાં મુખ્ય દ્રવ્ય બે જ છે: જડ અને ચેતન.
જિનાગમાં જડતત્વના પાંચ પેટભેદ કરીને તેમાં એક ચેતન તત્વ ઉમેરીને જગતને ષ દ્રવ્યાત્મક કહ્યું છે.
જગત્ છ દ્રવ્યમય છે.
જગતમાં આ છ દ્રવ્ય સિવાયનું કેઈ સાતમું દ્રવ્ય અસ્તિત્વ ધરાવતું જ નથી.
આ છ દ્રવ્યનાં નામ છે: ધર્માસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, પુદગલાસ્તિકાય, કાળ અને જીવાસ્તિકાય.
આ છ દ્રવ્યમાં જીવાસ્તિકાય એ ચેતન દ્રવ્ય છે, જયારે બાકીનાં પાંચ એ જડ દ્રવ્ય છે.
કાળદ્રવ્ય સિવાયના પાંચે ય અસ્તિકાયસવરૂપ છે, અસ્તિ એટલે વસ્તુથી જુદે ન પડતે એ અવિભાજ્ય (જેના હવે બે કટકા થઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
