________________
ચોથી દીપ્રા દૃષ્ટિ
૧૧૫ ઉદયવાળું હોવાથી અશુભ છે. તેમ દૂધ હિંસા વિના પ્રાપ્ય છે અને માંસ હિંસાથી જ પ્રાપ્ય છે. પરંતુ કુતર્કવાદી સમાનતા જ દેખે છે. બીજા ધર્મથી જે વિશેષતા છે તે દેખતો નથી. અનેકાન્તવાદી જૈનને સમાનતા અને અસમાનતા બન્ને દેખાય છે.
આવા કુતર્કો અપાર છે. અવેદ્યસંવેદ્યપદ જીત્યા વિના આ કુતર્ક હૃદયમાંથી દૂર થતો જ નથી. માટે જ્ઞાનદશા પ્રાપ્ત કરીને તેને જીતવો જ જોઈએ. ||૧૧||
કુતર્કના બળથી કદાગ્રહી બનેલા લોકો કેવા હોય છે તે સમજાવે છે. હું પામ્યો સંશય નહી જી, મુરખ કરે એ વિચાર | આળસુઆ ગુરુ-શિષ્યનોજી, તે તો વચન પ્રકારો
મનમોહન૦ ૧૨ા ગાથાર્થ - હું તો બધું પામી ગયો છું, મને હવે કોઈ સંશય છે જ નહીં એવો આ કુતર્કવાદી મનમાં વિચાર કરે છે. પરંતુ આળસુ ગુરુ અને આળસુ શિષ્યના વચનોના પ્રકારની જેમ તે વિચારો અજ્ઞાનમૂલક છે. ૧૨
વિવેચન - આ કુતર્કવાદી પુરુષો પોતાને પરિપૂર્ણ માને છે. અજ્ઞાની હોવા છતાં પોતાની જાતને પંડિત માને છે. પંડિતપણાની બુદ્ધિ હોવાથી “હું બધું જ જાણું છું મને કંઈ સંશય જ નથી” આવો વિચાર મૂર્ખ એવા તે કુતર્કવાદી જીવો સદા કરતા હોય છે. જ્ઞાનનો અંશ પણ ન હોય છતાં અભિમાનનો પાર હોતો નથી. “અજ્ઞાન અને અહંકાર” આ બે દોષોથી તેઓ ભરપૂર હોય છે. આ અભિમાનના કારણે તેઓ કોઈ જ્ઞાનીનો સમાગમ કરતા નથી અને કોઈ જ્ઞાનીને કંઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
