________________
સિદ્ધસેન શતક [] પપ
૧૯
ભગવાનની અદ્દભુત કથનશૈલી
त्वमेव परमास्तिकः परमशून्यवादी भवान्,
त्वमुज्ज्वलविनिर्णयोऽप्यवचनीयवादः पुनः। परस्परविरुद्धतत्त्वसमयश्च सुश्लिष्टवाक्, ત્વમેવ માત્ર_સુનયો યથા તથા? II (રૂ.૨૭)
પ્રભુ! તમે જ ખરા આસ્તિક છો અને તમે જ ખરા શુન્યવાદી છો. તમે સ્પષ્ટ નિર્ણય સુધી પહોંચેલા છો અને "કશું નિશ્ચિત કહી શકાય એમ નથી” એમ કહેનારા પણ તમે છો. તમારા સિદ્ધાંતો પરસ્પર વિરોધી તત્વોથી ભરેલાં છે. છતાં તમારું વચન અત્યંત સુસંગત છે. હે પ્રભુ!તમારી કથનશૈલી અકાટય છે. એવી કથનશૈલી બીજા કોની છે?
તત્ત્વવિચારના ક્ષેત્રે પ્રાચીન દર્શન અને આધુનિક ફિસૂફીઓમાં સામસામા છેડાના વિચારો જોવા મળે. કોઈ ઈશ્વરવાદી છે તો કોઈ નિરીશ્વરવાદી છે. કોઈ અસ્તિત્વવાદી છે તો કોઈ શૂન્યવાદી છે. કોઈ કર્મવાદને સ્વીકારે છે તો કોઈ નિયતિવાદને. કોઈ અજ્ઞેયવાદી છે તો કોઈ ભૌતિકવાદી.
દરેક પક્ષ અન્ય પક્ષોનું ખંડન કરે છે. ટીકાત્મક દૃષ્ટિએ જોતાં પ્રત્યેક પક્ષે વિસંગતિઓ મળી આવે. એ રીતે વિચારીએ તો દરેક પક્ષનો સામસામો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
