________________
૪૬ [] સિદ્ધસેન શતક
છે તો સારું જ !
ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે કોઈપણ જીવને દુભાવવો એ પાપ છે. માત્ર શારીરિક ઈજા પહોંચાડવાથી જ નહિ, બીજી ઘણી રીતે અન્ય જીવોને દુઃખ પહોંચાડી શકાય છે, વળી માત્ર સીધી રીતે જ નહિ, આડકતરી રીતે પણ અન્યને હાનિ પહોંચતી હોય છે. દુષ્કર્મ આપણે કરીએ તો જ ‘પાપ’ લાગે એવું નથી, અન્ય પાસે કરાવીએ અથવા કોઈ કરતું હોય તેને ટેકો આપીએ કે તેને સારું ગણીએ તે પણ ‘પાપ’ છે. આમ એક ‘પાપ' નવ પ્રકારે થઈ શકે છે, એવું જ સત્કર્મ વિશે. કેટલાંક દેખીતા સત્કર્મ પણ આવા જ કારણે દુષ્કર્મ ઠરે છે અને દેખીતા ‘દુષ્કર્મ' પણ સત્કર્મ હોઈ શકે છે. પુણ્ય-પાપના સંબંધમાં માત્ર શારીરિક-વાચિક ક્રિયા જ નહિ, કર્તાનો માનસિક આશય નિર્ણાયક બને છે.
ભગવાન મહાવીરે પુણ્ય-પાપનો વિષય બહુ વિશદ રીતે સમજાવ્યો, એટલું જ નહિ, સંપૂર્ણ નિષ્પાપ જીવન કઈ રીતે જીવી શકાય તેની પણ સમજ આપી. ગૃહસ્થ અને સાધુની ભૂમિકાઓ બહુ સ્પષ્ટ કરી આપી. ગૃહસ્થ પાપોનું પરિમાણ કરે છે, સાધુ પાપોનો ત્યાગ કરે છે. દરેકની સ્થિતિ અનુસાર પાછા અપવાદો પણ હોય છે. આમ, ભગવાન મહાવીર પુણ્ય-પાપ વિશે બહુ સ્પષ્ટ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
