________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૩૧
વૈરાગ્યજનિત સુખ જ સાચું સુખ છે
विरागहेतुप्रभवं न चेत्सुखं,
न नाम तत्किंचिदिति स्थिता वयम् । स चेन्निमित्तं स्फुटमेव नास्ति तत्,
Jain Education International
त्वदन्यतः स त्वयि येन केवलः । । (૧.૨૬)
જે સુખ વિરાગમાંથી ઉદ્ભવેલું ન હોય તે કોઈ કામનું નથી, એમ અમારું માનવું છે. હે પ્રભુ! તમારા સિવાય અન્ય કોઈ સુખી નથી, કારણ કે પૂર્ણ વિરાગ તો તમારામાં જ છે.
“જેની પાસે ઘણું બધું છે તે સુખી નથી, પરંતુ જે ઘણી ઓછી વસ્તુઓથી ચલાવી શકે છે તે સુખી છે”-ભોગજન્ય સુખ માટે પણ સુાજનો આવું કહેતા હોય તો “જેને કશું જોઈતું જ નથી તે સુખી છે” એવી જે સુખની વ્યાખ્યા આત્મજ્ઞાનીઓ આપે છે તે બિલકુલ સુસંગત બની રહે છે. કશુંક જોઈએ છે, કશુંક ગમે છે એ રાગભાવ છે; કંઈક નથી ગમતું-નથી જોઈતું એ દ્વેષભાવ છે. રાગ હોય ત્યાં દ્વેષ હોય જ. રાગ અને દ્વેષ છે ત્યાં દુઃખ પણ છે જ, કારણ કે પરિસ્થિતિ સંતોષજનક નથી. કશુંક ખૂટે છે, કશુંક ખૂંચે છે. રાગ યા દ્વેષને સ્થાને સુંદર-અસુંદર વસ્તુઓ પ્રત્યે ચિત્તમાં એક તટસ્થ વલણ જન્મે એને વિરાગ કહે છે. આવા વિરાગમાંથી ઉદ્ભવ્યું ન હોય એવા સુખને ‘સુખ’ ગણવા દિવાકરજી તૈયા૨ નથી. વૈરાગ્યમાંથી
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
