________________
શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર : વ્યક્તિત્વ અને કર્તુત્વ
વિરાટ વ્યક્તિત્વ
ભારતીય તત્ત્વજ્ઞાનનું આકાશ અનેક તારલાઓથી ઝગમગે છે. એ આકાશમાંનો એક જ્વલંત તારક એટલે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર. જૈન તત્ત્વજ્ઞાનના પરિચયનું કોઈ પણ પુસ્તક એમના ઉલ્લેખ વિના અધૂરું રહે. શ્રમણ પરંપરામાં અનેક પ્રતાપી આચાર્યો, ઉપાધ્યાયો, શ્રમણો થયા છે. તેમાં શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિનું નામ ઘણી બધી રીતે વિશિષ્ટ છે. સમગ્ર જૈન સંઘ જેમના માટે ગૌરવ અનુભવે, સૈકાઓ સુધી જેમનો પ્રભાવ જીવંત રહે, જેમની
ખ્યાતિ સંપ્રદાયના સીમાડા ઓળંગી જાય એવી એ એક પ્રખર પ્રતિભા હતી. તેમના જીવનની જે કોઈ માહિતી ઉપલબ્ધ છે તે કહી જાય છે કે શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર ચારિત્ર્યબળ, મનોબળ, તપોબળ અને વિદ્યાબળથી છલકાતા વિરાટ વ્યક્તિત્વના સ્વામી હતા. તેમનું બાહ્ય જીવન સામસામા છેડાની ઘટનાઓથી ભરેલું છે અને તેમાં જ તેમના બળવાન આંતરિક વિચાઅવાહોનો સંકેત આપણને મળે છે.
પૂર્વાવસ્થામાં તેઓ એક પ્રખર વાદવિજેતા પંડિત હતા. “વાદમાં જેની સામે હારી જઈશ તેનો શિષ્ય બની જઈશ” એવી તેમની પ્રતિજ્ઞા હતી. વિચિત્ર સંયોગોમાં વૃદ્ધવાદીદેવસૂરિ સામે તેમનો પરાજય થાય છે. આ ઘટના કોઈ રાજસભામાં કે લોકોની વચ્ચે નથી બની, વનમાં બની છે. આથી તેમનો For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
