________________
સિદ્ધસેન શતક ] ૨૦૭
છે ? આ પ્રશ્નનો જવાબ એકમાત્ર જૈનદર્શનનો અનેકાંતવાદ જ આપી શકે. દરેક પક્ષ સાચો છે, દરેકે સત્યનો કોઈ ને કોઈ અંશ પકડયો છે. મુસીબત એ છે કે સત્યના એક અંશને અખિલ સત્ય માની લેવામાં આવે છે. સમસ્યા ત્યાંથી જ શરૂ થાય છે. કયારેક તો બે વિચારકોની વાત એકસમાન હોવા છતાં સંશાભેદ, શૈલીભેદ અને આશયભેદને કારણે બંનેની વાત જુદી કે વિરોધી હોવાનું લાગે છે. દિવાકરજી કહે છે કે ભેદ છે તે આશયનોદૃષ્ટિકોણનો ભેદ છે, અથવા માત્ર શબ્દોનો ભેદ છે. વાત એકની એક હોય છે. શબ્દભેદ, આશયભેદના કારણે વિવાદ મચી પડે એ તો દયાજનક – અફસોસજનક સ્થિતિ ગણાય. એકબીજાને સમજ્યા વગર વિવાદમાં ઊતરી પડનારા વિચારકો માટે દિવાકરજી “બિચારા' વિશેષણ પ્રયોજે છે. આમાં નિંદા નથી, ખેદનો ઉદ્ગાર છે.
એક જ ગામે જઈ આવેલાં બે યાત્રિકોમાં “એ ગામનું પાણી ખારું કે મીઠું ?' એવો વિવાદ થાય ત્યારે સૌ પ્રથમ તપાસ તો એ કરવી જોઈએ કે એ ગામમાં ખારાં-મીઠા બંને પાણીના કૂવા તો નથી ને ? એમ કરવાને બદલે આપસમાં ઝઘડી પડનારા લોકો પોતાના સમય-શક્તિને વ્યર્થ વ્યય કરે છે. આવી વ્યક્તિઓ દયાપાત્ર જ ગણાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
