________________
૧૮૨ [] સિદ્ધસેન શતક
સુધી પહોંચવાની યાત્રા લાંબી ચાલે છે. આ યાત્રાના માર્ગદર્શક-ભોમિયા એટલે ગુરુ. મુમુકુના આંતરચક્ષુ પોતાના ગુરુને શોધી લે છે અને ગુરુની વેધક દૃષ્ટિ શિષ્યને ઓળખી લે છે.
ગુરુ બે પ્રકારની કામગીરી કરે છે. જેનામાં મુક્તિની અભિલાષા જાગી હોય તેને ક્રમશઃ ઉન્નત સ્થિતિ તરફ દોરી જાય છે અને જેનામાં નથી જાગી તેનામાં મુમુક્ષા-મુક્તિની ઝંખના જગાડે છે. આ એક અતિ નાજુક કામ છે. ચિત્ર, શિલા કે સ્થાપત્યના નિર્માણમાં જેવું અને જેટલું કૌશલ્ય જોઈએ તે કરતાં પણ આમાં વધારે કૌશલ્ય જોઈએ. ગુરુનું કાર્ય માળીની કામગીરી સાથે મળતું આવે. વૃક્ષ કે છોડ ઊગે છે સ્વયં, પણ તેને જોઈતી મદદ પૂરી પાડવી એ માળીનું કામ. માળી અને ગુરુએ બહુ સંવેદનશીલ બનીને કામ કરવું પડે.
આ શ્લોકમાં ગુરુની કામગીરીનું આવું જ શબ્દાંકન દિવાકરજી કરે છે. મુમુક્ષુને કોઈ પણ નિર્દેશ આપતાં પહેલાં ગુરુએ કેટલી બધી બાબતો ધ્યાનમાં લેવી પડે છે ! દેશ-કાળ તો ખરા જ, વ્યક્તિના કુળ અને ઉછેર, વય અને શક્તિ, તેની મુમુલ કેટલી તીવ્ર છે તે અને તેની સમજણ – આ બધું ગુરુની નજરમાં રહેવું જોઈએ. ગુરુ શબ્દનો મૂળ અર્થ “ભારે”, “મોટું એવો થાય છે. ભારતીય સંસ્કૃતિ ભારેખમ જવાબદારી વહન કરનાર માર્ગદર્શક માટે “ગુરુ' શબ્દ વાપરે છે તે કેટલું સુસંગત છે !
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
