________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૧૭૯
૮૧
માત્ર જ્ઞાન પર્યાપ્ત નથી
यथा गदपरिज्ञानं
नालमामयशान्तये। अचारित्रं तथा ज्ञानं
ન ર્ચથ્યવસાયતઃTT (9૭.ર૭) રોગને જાણી લેવા માત્રથી રોગ મટી જતો નથી, એમ આચરણ વિનાનું, માત્ર બૌદ્ધિક ચિંતનથી મેળવેલું જ્ઞાન દુઃખરૂપી રોગને શાંત કરી શકે નહિ.
• રોગને ઓળખી લેવો બહુ જરૂરી છે, પણ રોગ કયો છે એટલું સમજી લેવાથી રોગ કંઈ મટી જતો નથી. ધીરજપૂર્વક ઉપચાર તો કરવો જ રહ્યો. આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રે દુઃખ અને બંધનના કારણે રાગ-દ્વેષ આદિ દોષો છે એટલું જાણી લેવાથી કામ પૂરું થઈ જતું નથી. એ દોષોના નિવારણની કામગીરી થવી જોઈએ. જ્ઞાન જેટલી જ આવશ્યકતા ક્રિયાની પણ છે એ તથ્ય નીચે શ્રી સિદ્ધસેન જાણે અહીં લાલ લીટી દોરી રહ્યા છે.
રાગ-દ્વેષ આદિ મલિનતા માત્ર માનસિક સ્તરે જ અટકી જતી નથી. શારીરિક-વાચિક વગેરે વ્યવહારના સ્તરે કોઈને કોઈ રૂપે તે ઊતરી આવે છે. આધુનિક માનસશાસ્ત્ર માનવી કે અન્ય પ્રાણીઓના માનસનો અભ્યાસ કરવા માટે તેમના વર્તનનો જ આધાર લે છે. માનસશાસ્ત્ર એક અર્થમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
