________________
સિદ્ધસેન શતક ] ૧૫૯
૭૧
જીવન્મુક્ત અવરથા
ज्ञानप्रसादौ वैराग्य
मित्यविद्यातमो जितम्। को हि रागो विरागो वा,
શક્ય પ્રવૃત્તિy?I[ (૧૩.૨૩) જ્ઞાન, પ્રસાદ અને વૈરાગ્ય આવતાં અવિદ્યારૂપી અંધકારનો અંત આવ્યો સમજવો. એવા જ્ઞાનીપુરુષને કોઈ પણ પ્રવૃત્તિમાં રાગવિરાગ જેવું કયાંથી હોય?
શ્રી દિવાકરજીએ તે સમયે પ્રચલિત દર્શનોના સાર-સંગ્રહ રૂપે કેટલીક બત્રીસીઓ બનાવી છે. તે તે દર્શનના પદાર્થોની માત્ર સૂચિ જ નહિ, તેના સમર્થનમાં યુક્તિઓ પણ એમાં આપી છે. આ બત્રીસીઓ વાંચતાં કોઈ જૈન આચાર્ય બોલે છે એવો ખ્યાલ સુદ્ધાં વાંચનારને ન આવે. રજુઆત એટલી ભારપૂર્વક થઈ છે કે તે દર્શનના સમર્થક વિદ્વાન બોલી રહ્યા હોય એવું લાગે છે. સામા પક્ષની વાત આપણા શબ્દોમાં મૂકતી વખતે આપણી પ્રામાણિકતાની કસોટી થાય છે, જાણ્યે-અજાણ્યે નબળી રજુઆત કરવાનો પ્રયાસ થઈ જાય. દિવાકરજી છે તે દર્શનના પક્ષે રહીને સબળ રજુઆત કરે છે. ઉચ્ચ બુદ્ધિમત્તા સાથે એટલી જ ઉચ્ચ તટસ્થતા અહીં જોવા મળે છે.
તેરમી બત્રીસીમાં દિવાકરજીએ સાંખ્યદર્શનનો સંક્ષિપ્ત સાર આપ્યો
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
