________________
૮૬ [] સિદ્ધસેન શતક
પહેલાંના કાળના ધર્મ કે સમાજના અગ્રણીઓએ જે વ્યવસ્થા ગોઠવી હશે તે બધી જ ખોટી હશે એમ તેઓ નથી કહેતા. તેમનો પ્રશ્ન છે : એ વ્યવસ્થા આજે પણ જેમની તેમ લાગૂ પડશે ખરી ? અમુક પ્રથાઓ સદીઓ સુધી ચાલતી રહે છે એમાં ના નહિ, પણ એના પ્રારંભનું સ્વરૂપ અને આજનું સ્વરૂપ સમાન રહી શકયું છે કે બદલી ગયું છે તેનો ખ્યાલ ઊંડા અભ્યાસીને જ આવી શકે. જે આટલું નિરીક્ષણ-પરીક્ષણ કરી શકતો હોય તે દરેક જૂની રૂઢિ પરંપરા-વ્યવસ્થાને શિરોમાન્ય કયાંથી કરી શકે ?
હું માત્ર પૂર્વજોના ગૌરવ ખાતર હા એ હા કરવાનો નથી”પુરાણપંથીઓની સામે શ્રી સિદ્ધસેનને જીવનમાં આવી સિંહગર્જના ઘણીવાર કરવાની આવી હશે. એ સમયે એમની મુખમુદ્રા પર કેવા દુર્ઘર્ષ નિશ્ચય અને પડકારની આભા પથરાઈ હશે ? કશું પણ આંખો મીંચીને સ્વીકારી નહિ લેવાની વાત આ છઠ્ઠી બત્રીસીમાં તેમણે ઘૂંટી ઘૂંટીને કરી છે. તેમનું બુદ્ધિવાદી વ્યક્તિત્વ અહીં સોળે કળાએ જાણે ખીલ્યું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
