________________
રહ
સિદ્ધસેન શતક [] ૭૫
પ્રભુની વાણી શા માટે સમજાતી નથી ?
स्वयमेव मनुष्यवृत्तयः,
Jain Education International
कथमन्यान् गमयेयुरुन्नतिम् ? |
अनुकूलहृतस्तु बालिशः,
स्खलति त्वय्यसमानचक्षुषि । । ( ४.१७ )
જેઓ પોતે માનવસહજ વૃત્તિઓમાં બદ્ધ હોય તેઓ બીજાઓને તેનાથી ઉચ્ચ સ્થિતિ પર કેવી રીતે લઈ જઈ શકે ? તમારું દર્શન અસાધારણ છે. મનગમતી વાતો તરફ તણાઈ જવાના વલણવાળા અણસમજુ માણસને તમારી વાતો સમજવી કઠણ લાગે છે.
શ્રી સિદ્ધસેન માનવપ્રકૃતિના ઊંડા અભ્યાસી છે. તેમના સમયમાં માનસશાસ્ત્ર એક સ્વતંત્ર વિદ્યાશાખાના રૂપમાં સ્થાપિત થયું ન હતું, પરંતુ શાસ્ત્રકારો અને ઉપદેશકોને માનવસ્વભાવનો અભ્યાસ સ્હેજે કરવો જ પડે. દિવાકરજી માનસશાસ્ત્રીય દૃષ્ટિએ વિચારતા હતા એમ આ બત્રીસીઓના અભ્યાસીને લાગ્યા વિના નહિ રહે.
ધર્મનો અથવા કહો કે અધ્યાત્મનો ઉદ્દેશ જ મનોવિજય સુધી પહોંચવાનો મનનું અતિક્રમણ કરવાનો છે. ભગવાન મહાવીરે પ્રબોધેલી જીવનચર્યા કે ધર્મચર્ચામાં મનની પ્રાથમિક વૃત્તિઓના નિયમન, સંસ્કરણ અને અનુક્રમે અતિક્રમણના સોપાનો સમાયેલાં છે. જે વ્યક્તિ મનોવૃત્તિઓની ગુલામ હોય
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
