________________
સિદ્ધસેન શતક [] ૭૧
ર૭
સંશય અને ગર્વ દૂર કરનારી પ્રભુની વાણી
यदि नाम जिगीषयापि ते,
નિપdયુર્વનેષ વાહિનઃ || चिरसंगतमन्यसंशयं,
ફિyયુનમનર્થસંયTI (૪.૧૪) હે પ્રભુ!તમને હરાવવાના આશયથી પણ તમારા વિરોધીઓ જો તમારા વચનોમાં ઊંડા ઊતરે તો ઘણાં વખતથી તેમના મનમાં રહેલો સંશય અને અનર્થકારી એવો તેમનો ગર્વ– બંને વિદાય લઈ જાય.
શ્રી સિદ્ધસેનનો યુગ વાદવિવાદનો યુગ હતો. તેઓ પોતે એક સમર્થ વાદી-વાદકુશળ પંડિત હતા. છતાં તેઓ વાદની નહિ, સંવાદની તરફેણ કરનારા હતા. ભગવાન મહાવીરની વાત લોકો સમજે-સ્વીકારે એવી તેમની ઊંડી ઈચ્છાનું પ્રતિબિંબ આ શ્લોકમાં ઝીલાયું છે.
સંવાદને આડે આવનારું એક મુખ્ય પરિબળ છે પૂર્વગ્રહનું. દિવાકરજી જાણે છે કે હું સંવાદ કરવા માગતો હોઉં ત્યારે પણ સામો પક્ષ પૂર્વગ્રહનો પ્રેર્યો “વાદમાં ઊતરી પડશે. પૂર્વગ્રહ હટે તો સંવાદ થઈ શકે, પણ સંવાદ થયા વિના પૂર્વગ્રહ છૂટે પણ શી રીતે ? આ ગૂંચનો જે એક ઉકેલ તેમને દેખાયો છે તે અહીં વ્યક્ત થયો છે.
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
