________________
શિવકેત
܀
૨૧
જન્મ્યો તેને જ બ્રાહ્મણ ગણવો જોઈએ કે ક્રિયાકાંડ કરે તેને જ બ્રાહ્મણ ગણવો ઘટે?
વિશ્વભૂતિઃ બ્રાહ્મણના ગોત્ર-વંશમાં જન્મે તે બ્રાહ્મણ. શિવકેતુઃ તો બ્રાહ્મણનો દીકરો ક્રિયાકાંડ વેદજ્ઞાન-વિહોણો હોય ને દારૂડિયો, માંસભક્ષી, દુરાચારી હોય તો પણ પૂજનીય જ ગણાય ને?
Jain Education International
વિશ્વભૂતિઃ ના, એમ તો કેમ ચલાવી લેવાય? વ્યસનો તો ન જ ચાલે, ને ક્રિયાપાત્ર તો હોવો જ જોઈએ એ; તો જ પૂજનીય બને!
-
શિવકેતુઃ જો ક્રિયાપાત્ર હોય તેને જ પૂજ્ય ગણવાનો હોય, તો પછી આ જાતિવાદનો હઠાગ્રહ શા સારુ? દ્વિજ છતાં ક્રિયાહીન હોય તે અપૂજ્ય ગણાય ને દ્વિજ નહિ છતાં જો ક્રિયાપાત્ર હોય તો તે પૂજ્ય; ભલે ને પછી તે ગમે તે જાતિમાં જન્મેલો હોય, વાંધો શો?
વિશ્વભૂતિઃ એમ કાંઈ તારા તર્કોથી ભોળવાઈ જઉં નહિ. તું ‘સેવડા’ સાધુને આવા તર્કથી ઉત્તમ પુરવાર કરવા જાય છે તે હું ન સમજું એટલો ભોટ નથી; પણ તું સમજ કે જેમનામાં વેદાધ્યયન નથી, યજ્ઞ-યાગ નથી, સંધ્યાપાઠ નથી, જનોઈ ને શિખા નથી, એવા લોકોને દ્વિજની હરોળમાં કેમ જ ગણી શકાય? બલ્કે આ બધું ન હોય તેવાને શૂદ્ર જ ગણવાની શાસ્ત્રાજ્ઞા છે તેનું શું?
શિવકેતુઃ પિતાજી, એનો અર્થ એ થયો કે આપ ક્રિયા' ને જ વધુ મહત્ત્વ આપો છો. તો મારો પ્રશ્ન એ છે કે આપ ગમે તે ક્રિયાને પવિત્ર ગણો છો કે ધર્મ-સંબંધિત ક્રિયા જ પૂજ્ય ગણાય?
વિશ્વભૂતિઃ ધાર કે ગમે તે ક્રિયા' ને જ પૂજ્ય ગણીએ તો? શિવકેતુઃ તો છીપા, રંગારા ને ધોબી પણ પૂજ્ય ગણાય; કેમ કે જીવન-નિર્વાહ માટે કાંઈક ક્રિયા તો એ બધા પણ કરે જ છે. વિશ્વભૂતિઃ પણ અમે ધર્મ-સંબંધિત ક્રિયાને જ પવિત્ર અને પૂજ્ય ગણીએ છીએ. ફાલતૂ ક્રિયાની શી કિંમત?
શિવકેતુઃ કબૂલ. ધર્મ-આધારિત ક્રિયા જ પવિત્ર મનાવી જોઈએ.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
