________________
स्थानाङ्गसूत्रस्य चतुर्थ परिशिष्टम् कयं च, भिक्खवे, पुमगलो घोरविसो होति, न आगतविसो १ इध, भिक्खवे, एकचो पुग्गलो न हेव खो अभिण्हं कुज्झति । सो च ख्वस्स कोधो दीघरतं अनुसेति। एवं खो, भिक्खवे, पुग्गलो घोरविसो होति, न आगतविसो। सेय्ययापि सो, भिक्खवे, आसीविसो घोर विसो न आगतविसो; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुग्गलं वदामि।
कथं च, भिक्खवे, पुगलो आगतविसो च होति घोरविसो च? इध, भिक्खवे, एकच्चो पुग्गलो अभिण्हं कुज्झति । सो च ख्वस्स कोधो दीपरत्तं अनुसेति। एवं खो, भिक्खवे, पुग्गलो आगतविसो च होति घोरविसो च। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, आसीविसो आगतविसो च घोरविसो च; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुग्गलं वदामि ।
कयं च, भिक्खवे, पुग्गलो नेवागतविसो होति न घोरविसो १ इध, मिक्खवे, एकच्चो पुग्गलो न हेव खो अभिण्हं कुज्झति । सो च ख्वस्स कोधो न दीघरत्तं अनुसेति। एवं खो, भिक्खवे, पुमगलो नेवागतविसो होति, न घोरविसो। सेय्यथापि सो, भिक्खवे, आसीविसो नेवागतविसो न घोरविसो; तथूपमाहं, भिक्खवे, इमं पुमालं वदामि। इमे खो, भिक्खवे, चत्तारो आसीविसूपमा पुगगला सन्तो संविज्जमाना लोकस्मिं ति।" इति अंगुत्तरनिकाये ४१११।१०। पृ. ११६-११७॥
पृ० १३२ पं० १९ पोसह... तुला-"एवं मे सुतं। एक समयं भगवा सावस्थिथं विहरति पुब्बारामे मिगारमातुपासादे। अथ खो विसाखा मिगारमाता तदहुपोसथे येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेवा एकमन्तं निसीदि । एकमन्तं निसिन्नं खो विसाखं मिगारमातरं भगवा एतदवोचहन्द कुतो नु त्वं, विसाखे, आगच्छसि दिवा दिवस्सा ति?
उपोसथाहं, भन्ते, अज उपवसामी ति। तयो खोमे, विसाखे, उपोसथा। कतमे तयो ? गोपालकुपोसयो, निगण्ठपोसयो, अरियुपोसथो। कथं च, विसाखे, गोपालकुपोसथो होति ? सेय्यथापि, विसाखे, गोपालको सायन्हसमये सामिकानं गावो निय्यातेत्वा इति पटिसश्चिक्खति-'अज खो गावो अमुकरिम च अमुकरिम च पदेसे चरिंसु, अमुकस्मि च अमुकस्मि च पदेसे पानीयानि पिविंस: स्वे दानि गावो अमुकम्मिच अमुकस्मि च पदेसे चरिस्सन्ति, अमुकस्मि च अमुकस्मिं च पदेसे पानीयानि पिविस्सन्तिी' ति; एवमेव खो, विसाखे, इधेकच्चो उपोसथिको इति पटिसञ्चिक्खति–'अहं ख्वज्ज इदं चिदं च खादनीयं खादि, इदं चिदं च भोजनीयं भुझिं; स्वे दानाहं इदं चिदं च खादनीयं खादिस्सामि, इदं चिदं च भोजनीयं भुञ्जिस्सामी' ति। सो तेन अभिज्यासहगतेन चेतसा दिवसं अतिनामेति । एवं विसाखे, गोपालकुपोसथो होति। एवं उपवुत्यो खो, विसाखे, गोपालकुपोसथो न महप्फलो होति न महानिसंसो न महाजुतिको न महाविप्फारो।
कथं च, विसाखे, निगण्ठपोसथो होति ? अस्थि, विसाखे, निगण्ठा नाम समणजातिका। ते सावक एवं समादपेन्ति–'एहि त्वं, अम्भो पुरिस, ये पुरत्यिमाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये पच्छिमाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये उत्तराय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाहि; ये दक्षिणाय दिसाय पाणा परं योजनसतं तेसु दण्डं निक्खिपाही' ति। इति एकच्चानं पाणानं अनुद्दयाय अनुकम्पाय समादपेन्ति, एकच्चानं पाणानं नानुद्दयाय नानुकम्पाय समादपेन्ति। ते तदहुपोसथे सावकं एवं समादपेन्ति-एहि त्वं अम्भो पुरिस, सब्बलानि निक्खिपित्वा एवं वदेहि-नाहं क्वनि कस्सचि किञ्चनतस्मि, न च मम क्वचनि कत्थचि किञ्चनतत्थी' ति । जानन्ति खो पनस्स मातापितरो-'अयं अम्हाकं पुत्तो' ति; सो पि जानाति-'इमे महं मातापितरो' ति। जानाति खो पनस्स पुत्तदारो-'अयं मय्हं भत्ता' ति, सो पि जानाति-'अयं महं पुत्तदारो' ति । जानन्ति खो पनस्स दासकम्मकरपोरिसा-अयं अम्हाकं अय्यो' ति; सो पि जानाति-'इमे महं दासकम्मकरपोरिसा' ति । इति यस्मि समये सच्चे समादपेतब्बा मुसावादे तस्मि समये समादपेन्ति । इदं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org