________________
ધર્મદષ્ટિ, ગુણવિકાસ અને સાધનાપથ ઃ ૩, ૪ સારભૂત કે અસારભૂત બનાવનાર માનવી પોતે જ છે ! આ તો ઘઉંના ઘેબર અને ઘઉંની ઘેંશ જેવો ઘાટ છે !
આવડત હોય તો અસારભૂત ગણાતા સંસારમાંથી માનવી અપૂર્વ સાર પેદા કરે છે – સમુદ્રનું મંથન કરીને દેવોએ અમૃત પ્રાપ્ત કર્યું હતું તેમ ! અને જો આવડત ન હોય તો સારભૂત માનીને વધાવેલો સંસાર પણ દુઃખ, શોક, સંતાપ, ક્લેશ અને દ્વેષનો જનક બની જાય છે – અતિસારના દર્દીને માટે ઘી ઘાતક બની જાય છે એ રીતે. એટલે છેવટે સંસારને સારો કરવો કે નરસો એ માનવીની આવડત અને દાનતનો જ સવાલ છે. અને સંસાર-સમુદ્રનું મંથન કરીને એમાંથી નવનીત પ્રાપ્ત કરવા માટે તો આત્મસાધકોએ ધર્મરૂપી મંથનદંડ(રવૈયો)ની માનવજાતને ભેટ આપી છે. જે એ રવૈયાને ફેરવે તે નવનીત મેળવો.
સામાન્ય જનસમૂહ તો પોતાની રોજેરોજની જળોજથામાં જ એવો મગ્ન રહે છે કે એને પોતાના આ કર્તવ્યપથનું ભાન ભાગ્યે જ થાય છે. એનું આ ભાન જાગૃત થાય એ માટે અનુભવી શાસ્ત્રસખાઓએ પર્વદિવસોની મંગલકારી યોજના કરી રાખી છે. આવું જ એક મહાપર્વ છે પર્યુષણ. આ મહાપર્વ દરમિયાન અસાર લેખાતા સંસારમાંથી સાર મેળવવા પુરુષાર્થ કરીએ એમાં જ માનવીની ખરી મહત્તા છે.
(તા. ૧૯-૮-૧૯૬૦)
(૪) સ્ટેલિન-પુત્રીમાં પાંગરેલી ધર્મશ્રદ્ધા
સામ્યવાદી રશિયાના સરમુખત્યાર જોસેફ સ્ટેલિન આ યુગના એક જબરા માંધાતા રાજપુરષ થઈ ગયા. સામ્યવાદ પ્રત્યેની એમની ભક્તિ એવી તો જલદ હતી કે એ વાદના વિરોધીને એ ખતમ કરીને જ જંપતા! પોતે અખત્યાર કરેલી રાજનીતિની આડે આવનારને એ હરગિજ બરદાસ્ત નહીં કરતા. પોતાની આવી કૂર મક્કમતાનો પરચો પોતાની કાળજાની કોર જેવી અતિ વહાલી પુત્રી સ્વંતલાનાના પતિને પણ બતાવવામાં એ એક કાળે પાછા પડ્યા ન હતા. અને ધર્મના નામ કરતાં વધારે અકારું અને અળખામણું નામ, એમની સમજણ પ્રમાણે, બીજું ભાગ્યે જ ગણાતું !
પણ કુદરત પણ પરચા બતાવવામાં કંઈ માનવી કરતાં ઓછી ઊતરતી નથી. જે છોડ ઉપર અણીદાર કાંટા ઊગે છે, એના ઉપર જ મુલાયમ ગુલાબ પ્રગટે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
