________________
૮૦
જિનમાર્ગનું અનુશીલના
અને દાખલાઓની પાછળ રણકતા ધ્વનિનું છે. એ ધ્વનિ ઇતર સમાજમાં વહેવા લાગેલા નવીન વિચાપ્રવાહનું સૂચન કરતો હોઈ વિશેષ ધ્યાન ખેંચે એવો છે.
જૈન સમાજ પણ ભારતવર્ષનો એક અંગભૂત સમાજ છે, અને એણે પણ આધુનિક ભારતના સંસ્કારઘડતરમાં પોતાનો ઉમદા ફાળો નોંધાવવાનો છે. જેના સમાજના અધિનાયક મુનિવરો ઇતર સમાજમાં પ્રવર્તતાં આ નવીન વિચાર-આંદોલનોને સહાનુભૂતિપૂર્વક નિહાળે અને એમાંથી સમાજની પ્રગતિને વેગ આપે એવા યુગાનુરૂપ વિચારોને અપનાવવા કટિબદ્ધ થાય એ જ અભિલાષા.
(તા. ૨૮-૨-૧૯૫૩)
(૪) શ્રુતભક્તિકાર્યઃ લોઢાના ચણા?
અમારા ગયા અંકના અગ્રલેખમાં અમે આગમસૂત્રોના પ્રકાશન સંબંધી કેટલીક વિચારણા કરીને મૂળ આગમસૂત્રો પ્રગટ કરવાની જરૂર તરફ શ્રીસંઘનું ધ્યાન દોર્યું છે. કંઈક એના અનુસંધાનમાં જ અમે આ લખીએ છીએ.
કોઈ પણ વિદ્યા કે શાસ્ત્રના અધ્યયનમાં જેટલી એકાગ્રતા અને એકનિષ્ઠા જોઈએ, તેટલી જ તેના અધ્યાપનમાં જોઈએ. અને કોઈ પણ વિષયને લગતો મૌલિક અને આધારભૂત ગણી શકાય એવો ગ્રંથ લખીને તૈયાર કરવો હોય, તો એમાં તો વિષય પ્રત્યેની એકાગ્રતા ઉપરાંત તલસ્પર્શી, વ્યાપક, તુલનાત્મક, ઐતિહાસિક અને સત્યશોધક એ પાંચ પ્રકારની દૃષ્ટિ સમાવતી સમગ્રતા પણ હોવી જોઈએ. તેટલે અંશે જ એ ગ્રંથની ઉપયોગિતા અને ચિરંજીવતા વધે.
અને જ્યારે ખાસ કરીને ધર્મશાસ્ત્ર ગણાતા કોઈ પ્રાચીન ગ્રંથનું પ્રકાશન કરવાનું હોય, ત્યારે તો એમાં આ બધા ગુણો ઉપરાંત પોતાના તેમ જ બીજા ધર્મોના શાસ્ત્રગ્રંથોનું ઊંડું અવગાહન પણ એટલું જ જરૂરી થઈ પડે છે. એમાં વળી જો સમભાવપૂર્વકની સમન્વયદૃષ્ટિ સાંપડી જાય, તો વળી સોનામાં સુગંધ ભળી જાય. એ જ દૃષ્ટિ અંતતોગત્વા વિશ્વમૈત્રીની સાધક બને છે.
આવી સર્વગ્રાહી સત્યશોધક દૃષ્ટિથી શાસ્ત્રગ્રંથોનું સંશોધન-સંપાદન કરી એ ગ્રંથોમાં ઉપલબ્ધ ઐતિહાસિક, સાહિત્યિક, સામાજિક, સાંસ્કૃતિક વગેરે હકીકતોને જુદી તારવીને જિજ્ઞાસુઓનું ધ્યાન દોરાય એ રીતે રજૂ કરવી એ કાર્ય અવિરત શ્રમ, ઊંડી એકાગ્રતા અને તલસ્પર્શી ચિંતનની અપેક્ષા રાખે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
