SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 247
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ २०४ प्रमेयरत्नमालायां नामशुचित्वमेवेति लोकबाधितत्वम् । स्ववचनबाधितमाह — माता मे वन्ध्या पुरुषसंयोगेऽप्यगर्भत्वात्प्रसिद्धवन्ध्यावत् ॥ २०॥ इदानीं हेत्वाभासान् क्रमापन्नानाह हेत्वाभासा असिद्धविरुद्धानैकान्तिका किञ्चित्कराः ॥ २१ ॥ एषां यथाक्रमं लक्षणं सोदाहरणमाह असत्सत्तानिश्चयोऽसिद्धः ॥ २२ ॥ सत्ता च निश्चयश्च सत्तानिश्चयौ । असन्तौ सत्तानिश्चयौ यस्य स भवत्यसत्सत्तानिश्चयः । तत्र प्रथमभेदमाह अविद्यमानसत्ताकः परिणामी शब्दश्चाक्षुषत्वात् ॥ २३ ॥ कथमस्यासिद्धत्वमित्याह -- स्वरूपेणासत्त्वात् ॥ २४ ॥ अपवित्र ही हैं । अतः नर-कपाल को पवित्र कहना लोकबाधित पक्षाभास है । Jain Education International स्ववचनबाधित के विषय में कहते हैं सूत्रार्थ - मेरी माता बन्ध्या है; क्योंकि पुरुष का संयोग होने पर भी उसके गर्भ नहीं रहता है । जैसे- प्रसिद्ध वन्ध्या स्त्री ।। २० ।। अब क्रमप्राप्त हेत्वाभासों को कहते हैं सूत्रार्थ - असिद्ध, विरुद्ध, अनैकान्तिक और अकिञ्चित्कर हेत्वाभास हैं ॥ २१ ॥ इनका यथाक्रम लक्षण उदाहरण सहित कहते हैं सूत्रार्थ - जिस हेतु को सत्ता का अभाव हो अथवा निश्चय न हो, उसे असिद्ध हेत्वाभास कहते हैं ।। २२ ।। 'सत्ता च निश्चयश्च सत्तानिश्चयौ', इस प्रकार द्वन्द्व समास है । जिसकी सत्ता के निश्चय का अभाव हो वह असत्सत्ता निश्चय है । असिद्ध हेत्वाभास के प्रथम भेद को कहते हैं सूत्रार्थ -- शब्द परिणामों है; क्योंकि चाक्षुष है, यह अविद्यमान सत्ता -वाले स्वरूपसिद्ध हेत्वाभास का उदाहरण है || २३ ॥ इस हेतु के असिद्धपना कैसे है? इसके विषय में कहते हैंसूत्रार्थ - शब्द का चाक्षुष होना स्वरूप से ही असिद्ध है || २४ ॥ For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001131
Book TitlePrameyratnamala
Original Sutra AuthorShrimallaghu Anantvirya
AuthorRameshchandra Jain
PublisherBharat Varshiya Anekant Vidwat Parishad
Publication Year1992
Total Pages280
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Philosophy, & Nyay
File Size17 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy