________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासनम् ।
पदं वा स्यात् । विप्रवदन्ते विप्रवदन्ति वा मौहूर्त्ताः । विवाद इति किम् ? संप्रवदन्ते वैयाकरणाः । सहोक्तावित्येव-मौहूर्तो मौहूर्त्तेन क्रमाद् विप्रवदति ||८०|| अनोः कर्मण्यसति | ३ | ३|८१ ॥
व्यक्तवाचामर्थे वर्त्तमानादनुपूर्वाद् वदः कर्मण्यसति कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । अनुवदते चैत्रो मैत्रस्य । कर्मण्यसतीति किम् ? उक्तमनुवदति । व्यक्तवाचामित्येवअनुवदति वीणा ॥ ८१ ॥
ज्ञः ।३।३।८२॥
जानातेः कर्मण्यसति कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । सर्पिषो जानीते । कर्मण्यसतीत्येव तैलं सर्पिषो जानाति ॥ ८२ ॥ |
उपात् स्थः | ३|३|८३॥
अतः कर्मण्यसति कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । योगे योगे उपतिष्ठते । कर्मण्यसतीत्येव राजानमुपतिष्ठति ॥ ८३ ॥
समो मृच्छि-प्रच्छि-श्रु - वित्- स्वरत्यर्त्ति - दृशः । ३।३।८४|| संपूर्वेभ्य एभ्यः कर्मण्यसति कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । सङ्गच्छते, समृच्छिष्यते संपृच्छते, संशृणुते संवित्ते, संस्वरते, समृच्छते समियृते, संपश्यते कर्मण्यसतीत्येव सङ्गच्छति मैत्रम् ||८४||
,
वेः कृगः शब्दे चाऽनाशे | ३ | ३|८५ ||
|
,
१५५
"
7
अनाशार्थाद् विपूर्वात् कृगः कर्मण्यसति शब्दे च कर्मणि कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । विकुर्वते सैन्धवाः, क्रोष्टा विकुरुते स्वरान् । शब्दे चेति किम् ? विकरोति मृदम् | अनाश इति किम् ? विकरोत्यध्यायम् ||८५||
आङो यम-हनः, स्वेऽङ्गे च | ३|३|८६ ॥
Jain Education International
आङः पराभ्यां यम्- हन्भ्यां कर्मण्यसति कर्त्तुः स्वेऽङ्गे च कर्मणि कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात् । आयच्छते आहते । आयच्छते, आहते वा पादम् । स्वेऽङ्गे चेति किम् ? आयच्छति रज्जुम् ||८६||
,
व्युदस्तपः | ३|३|८७ ॥
आभ्यां परात् तपेः कर्मण्यसति, स्वेऽङ्गे च कर्मणि कर्त्तर्यात्मनेपदं स्यात्
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
