________________
५६
स्वोपज्ञलघुवृत्तिविभूषितं
कल्याणे अभिनिविशते ॥२२॥
कालाव-भाव-देशं वाऽकर्म चाऽकर्मणाम् ।२।२।२३॥ कालादिराधारोऽकर्मणां धातूनां योगे कर्माऽकर्म च युगपद्वा स्यात्। मासमास्ते , क्रोशं शेते , गोदोहमास्ते , कुरूनास्ते । पक्षे-मासे आस्ते इत्यादि । अकर्म चेति किम् ? मासमास्यते । अकर्मणामिति किम् ? रात्राबुद्देशोऽधीतः ।।२३।।
साधकतमं करणम् ।२।२।२४॥ क्रियायां प्रकृष्टोपकारकं करणं स्यात् । दानेन भोगानाप्नोति ॥२४॥
कर्माभिप्रेयः संप्रदानम् ।२।२।२५॥ कर्मणा व्याप्येन क्रियया वा यमभिप्रेयते स सम्प्रदानं स्यात् । देवाय बलिं दत्ते , राज्ञे कार्यमाचष्टे , पत्ये शेते ॥२५।।
स्पृहेाप्यं वा ।२।२।२६॥ स्पृहेाप्यं वा संप्रदानं स्यात् । पुष्पेभ्य: पुष्पाणि वा स्पृहयति ॥२६।।
क्रुध्-द्रुहेा -ऽसूयार्थैर्य प्रति कोपः ।२।२।२७॥ क्रुधाद्यर्थैर्धातुभिर्योगे यं प्रति कोपस्तत् सम्प्रदानं स्यात् । मैत्राय क्रुध्यति द्रुह्यति ईय॑ति असूयति वा । यं प्रतीति किम् ? मनसा क्रुध्यति । कोप इति किम् ? शिष्यस्य कुप्यति विनयार्थम् ।।२७।।
- नोपसर्गात् क्रुद्-द्रुहा ।२।२।२८॥ सोपसर्गाभ्यां क्रुद्-द्रुहिभ्यां योगे यं प्रति कोपस्तत् संप्रदानं न स्यात् । मैत्रमभिक्रुध्यति अभिद्रुह्यति वा । उपसर्गादिति किम् ? मैत्राय क्रुध्यति द्रुह्यति
वा ।।२८॥
अपायेऽवधिरपादानम् ।२।२।२९॥ अपाये-विश्लेषे योऽवधिस्तद् अपादानं स्यात् । वृक्षात् पर्णं पतति , व्याघ्राद् बिभेति , अधर्माज्जुगुप्सते विरमति वा , धर्मात् प्रमाद्यति , चौरेभ्यस्त्रायते , अध्ययनात् पराजयते , यवेभ्यो गां रक्षति , उपाध्यायादन्तर्धत्ते , शृङ्गाच्छरो जायते , हिमवतो गङ्गा प्रभवति , वलभ्याः शत्रुञ्जयः षड् योजनानि , कार्त्तिक्या आग्रहायणी मासे , चैत्रान्मैत्र: पटुः , माथुरा: पाटलिपुत्रकेभ्य आढ्यतराः ।।२९।।
क्रियाश्रयस्याऽऽधारोऽधिकरणम् ।२।२।३०॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
