________________
]
જીવવિચાર પ્રકરણ [ ગાથા મંગળાચરણ-વિષય-સબધ-પ્રયોજન અને અધિકારીઓજીવનમાં દીપક સમાન શ્રી મહાવીર સ્વામીને નમસ્કાર કરી, પૂના આચાર્યાંએ જેમ- કહ્યું છે. (તેમ) હું જીવાનુ ટુંક સ્વરૂપ-અજ્ઞાન જીવાને સમજાવવા-કહું છુ. ૧.
વેાના: સસારીજીવોના અને સ્થાવરજીવાનાઃ ભેદો :મેક્ષમાં ગયેલા અને સ`સારી-સસારમાં ફરતા-જીવા (છે.) ત્રસ અને સ્થાવર સંસારી ( વે ) છે. પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિ સ્થાવર જીવા જાણવા. ૨.
૧. પૃથ્વીરૂપે વા —
સ્ફટિક, મણિ રત્ન, પરવાળા, હિંગળા, હડતાલ, મશિલ, પારા, સાનુ વગેરે ધાતુએ!, ખડી, રમચી, અરટ્ટો અને પારેવા પાષાણુ-૩ અબરખ, તેજ તુરી, ખારેા, માટી, અને પત્થરની અનેક જાતિએ. સુરમા અને મીઠુ વગેરે પૃથ્વી (રૂપ જીવો)ના ભેદો ( છે ) ૪.
૨ પાણીરૂપે વા ઃ-~~ ભૂમિનું અને આકાશનુ પાણી, ઝાકળ, ખરક્, કરા, લીલી વનસ્પતિ ઉપર ફૂટી નીકળતું પાણી, ધુમ્મસ અને ઘનેધિ (ઘાટા સમુદ્ર ) વગેરે પાણી (રૂપ) ના અનેક પ્રકાશ છે. પ. ૩ અગ્નિરૂપ જીવોઃ—
અંગાર, જાળ, તણખા, ઉલ્કાપાત, અશનિ, કણીયા, વિજળી વગેરે અગ્નિ ( રૂ૫) વાના ભેદો સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી સમજવા જેવા છે. ૐ. ૪ વાયુરૂપે જીવો :
-
ઉત્ક્રામક, ઉત્કલિક, વટાળિયે, મોટા કે મોઢાનેઃ શુદ્ધઃ અને ગુંજારવઃ કરતા વાયુ. ઘન ( ઘાટા ) અને તનુ ( પાતળા ) વાયુ વગેરે વાયુરૂપ કાયા=શરીરવાળા (જીવા) ના જ ભેદો છે. છ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
