________________
૯ ૨૩૨૪૬૭ { ખાન
ભાવાર્થસિદ્ધાન્તમાં ચતુરિન્દ્રિયના શરીરની ઉંચાઈ એક જન કહી છે. અને ક્રિય શરીરે પ્રારંભમાં અંગુલના સંખ્યામાં ભાગ જેટલું હોય છે.
વિશેષાર્થ :ચતુરિન્દ્રિય જીવોનું શરીર એક યોજન પ્રમાણ કહ્યું તે મનુષ્યક્ષેત્રથી બહાર રહેલા હીપ-સમુદ્રોમાંના ભ્રમર વિગેરેનું જાણવું, બ્રમાદકોની એ અવગાહનાઓ સિદ્ધાન્તમાં કહી છે. ૨૪ દંડકમાં જન્મદેહની અવગાહનાનું કેષ્ટક
जघन्य अवगाहना उत्कृष्ट अवगाहना ૪ પ્રકવીકાયાદિની અંગુલનો અસંખ્યા- અંગુલને અસં. તમે ભાગ
ખ્યાત ભાગ ૧ નારક
૫૦૦ ધનુષ ૧૩ દેવામાં
૭ હાથ ૧ ગo તિર્યંચ
૧૦૦૦ એજન ૧ વનસ્પતિ
૧ooo યોજનથી
કિંચિત્ અધિક ૨ મનુય–ત્રીન્દ્રિય
૩ ગાઉ ૧ હીન્દ્રિય
૧૨ યોજન ૧ ચતુરિન્દ્રિય
૧ યોજન
ઉત્તરક્રિય શરીરની અવગાહના * જે જે કપડામાં વકિલબ્ધિ પૂર્વે જણાવી છે, તે તે દંડપરામાંના જીવ જ્યારે જ્યારે વિક્તિ શારીશ્ની રચનાનો પ્રારંભ કરે, ત્યારે પ્રારંભમાં અંગુલના સંખ્યામાં ભાગ જેવડું નહાનું વક્રય, શરીર બનાવે છે, ત્યાર બાદ તે શરીર વધતું વધતું યાવત્ (મનુષ્યનું શરીર) કંઈક અધિક ૧ લાખ જન સુધીનું પણ થઈ જાય છે, પરંતુ પ્રારંભમાં તો તેટલું જ નહાનું બને છે. અહિં જાણવાનું એ છે કેજન્મ શરીરની રચના સમયે પ્રારંભમાં તે જન્મ શરીર =મૂળ શરીર અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ જેટલું જાનું બને છે, અને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
