________________
હોય, કાળ થકી અસંખ્યાતી ઉત્સર્પિણ – અવસર્પિણીના છે સમય જેટલા છે. ક્ષેત્રથકી પ્રતરને અસંખ્યાતમે ભાગે અસંખ્યાતી શ્રેણિના જેટલા આકાશપ્રદેશ હોય તેટલા છે. તે કેમ? અંગુલ પ્રમાણ પ્રતિરક્ષેત્રને વિષે જેટલી શ્રેણિ હોય તેના વર્ગમૂળ અસંખ્યાતા ઉઠે. ત્યાં પહેલું વર્ગમૂળ બીજા વર્ગમૂળ સાથે ગુણીએ, જેમકે અસત્ કલ્પનાએ અંગુલપ્રમાણ પ્રતરને વિષે ૨૫૬ શ્રેણિ છે. તેનું પહેલું વર્ગમૂળ ૧૬, બીજુ ૪, તે સળને ચારે ગુણતાં ૬૪ થાય; એ ચોસઠ તે અસંખ્યાતી જાણવી. એટલી શ્રેણિની પહોળપણે સૂચી ઈહાં ગ્રહવી; એટલી શ્રેણિ માંહે જેટલા આકાશપ્રદેશ હાય તેટલા નારકી છે. તે માટે મનુષ્ય થકી નારકી અસંખ્યાતગુણા હેય.
તે થકી દેવતા અસંખ્યાતગુણ છે તે કેમ? અંગુલ છે માત્ર ક્ષેત્રના પ્રદેશનું પહેલું વર્ગમૂળ તેને અસંખ્યાતમે ભાગે જેટલી શ્રેણિ, તેના જેટલા આકાશપ્રદેશ હેય તેટલા તે અસુરકુમાર દેવતા છે; તેટલા વળી નાગકુમાર છે; યાવત્ એટલા સ્વનિતકુમાર છે, તથા સંખ્યાત જન પ્રમાણ આકાશપ્રદેશની સૂચીરૂપ ખંડુકે કરી એકેક વ્યંતર અપહરી– એ તે ઘનીકૃત લોકને માંડાને આકારે સમગ્ર પ્રતર અપહરાય તેટલા વ્યંતર દેવતા છે, તથા બસેં છપ્પન અંગુલ પ્રમાણ આકાશપ્રદેશની સૂચીરૂપ એટલે ખંડુકે કરી એકેક જ્યોતિષી અપહરીએ તે ઘનીકૃત લેકને સમગ્ર પ્રતર અપહરાય તેટલા જ્યોતિષી દેવતા છે; તથા એક અંગુલ માત્ર ક્ષેત્રના પ્રદેશનું ત્રીજું વર્ગમૂળ તેને ઘન કરીએ તથા બીજા વર્ગમૂળ સાથે ગુણીએ તેટલી વનીકૃત
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
