Page Text
________________
प्रस्तावना तटस्थदृष्टिथी गोठवीने बधा नयवादोनो समावेश मल्लवादीए नयचक्रमां बहुज सुंदर पद्धतिथी को छे। नयवादो केवी रीते अनेकान्तवादनो आश्रय ले छे ए पण अनेक स्थळे जणाव्युं छे अने ते ते दरेक नयोनुं बीज जैनागमग्रंथोना कया कया वाक्यमा रहेलं छे ए पण दरेक नयने अंते मल्लवादीजीए जणाव्युं छे । आ रीते अनेकान्तदृष्टिथी जैनदर्शननी सर्वनयसमूहात्मकता सिद्ध करवामां मल्लवादीए पोतानी अप्रतिम प्रतिभानो परिचय कराव्यो छे।
नयचक्रमा चर्चेला दार्शनिक वादो . .. आ प्रमाणे ते समयनां सर्वदर्शनोनी विचारणा आ ग्रंथमा होवाथी ते समयना दार्शनिक विचारोनुं खरूप तथा इतिहास जाणवा माटे आ ग्रंथ अत्यंत उपयोगी छ । दार्शनिक इतिहासना संशोधको माटे आ ग्रंथमा विशाळ सामग्री भरेली छे । दार्शनिक ग्रंथ-ग्रंथकारोनां नामोना तथा पाठोना अन्यत्र दुर्लभ एवा अनेक उल्लेखो आ ग्रंथमां विपुल प्रमाणमा छ । विस्तरार्थीओए ग्रंथर्नु अवगाहन करवू तथा टिपृ० १४७ मां आपेली सूचि जोई लेवी । अहिं तो अमे दिङ्मात्र जणावीए छीए।
वेद-वेदनी संहिताओ तथा उपनिषद् वगेरेमाथी आमां अनेक स्थळे पाठो उद्धृत करेला छ । अत्यारे प्रचलित पाठो अने अहिं उद्धृत करेला पाठो वच्चे केटलेय स्थळे अल्प अथवा अधिक भेद छ। अमे अहिं नयचक्रवृत्तिनी प्रतिमां मळता प्राचीन पाठो ज जाळवी राख्या छ । जुओ पृ० १५४ पं० ११-१६, पृ० १२१ पं० २०-२१, पृ० २१० पं० २१-२२, पृ० ३३२ पं० ३, पृ० १९२ पं० ३ वगेरे । अत्यारे केवो पाठभेद मळे छ ए अमारां टिप्पणोमां अमे केटलेक स्थळे जणाव्यु छ' । नयचक्रवृत्तिमां उद्धृत करेला पाठो प्राचीन पाठपरंपरा साथे केवी रीते बराबर मळी रहे छे एनुं उदाहरण टिपृ० ६० पं० १९-२४ मां जोई लेवू ।
___ सांख्य वार्षगण्यप्रणीत वार्षगणतंत्र सांख्यदर्शननो अत्यंत महत्त्वनो प्राचीन आकर ग्रंथ हतो ते अत्यारे मळतो नथी। नयचक्रवृत्ति पृ० ३२४ पं० १२ मां एनो वार्षगणतंत्र नामथी उल्लेख करेलो छ । केटलाक संशोधक विद्वानो, मानवं छे के षष्टितंत्र ए वार्षगण तंत्रनुं ज बीजुं नाम छ । आचार्यश्री मल्लवादीए सांख्यमतनी विचारणा करती वखते वार्षगणतंत्रनो तथा तेना भाष्यनो अनेकस्थळे उपयोग करेलो छ । वार्षगणतन्त्र अने तेना भाष्यमांथी अनेकपाठो संक्षेप अथवा विस्तारथी नयचक्रवृत्तिमां उद्धृत करेला छे । वार्षगणतन्त्रमा जे प्रमाणे सांख्यदर्शनना सिद्धांतो वर्णवेला हता तेनुं विस्तारथी निरूपण नयचक्रवृत्ति पृ० ३१३-३२४ मा छे । प्राचीन सांख्यदर्शनना जिज्ञासुओने माटे आमां घणी सामग्री छे । वार्षगणतंत्र जेवो आकरग्रंथ विद्यमान हशे त्यारे ईश्वरकृष्णरचित सांख्यकारिकानुं कशुंज महत्त्व नहि होय एम लागे छे । "दिङ्नागे पण प्रमाणसमुच्चयमा वार्षगणतंत्रनुं खंडन करेलुं छे, एथी सांख्यमतना स्पष्टीकरण माटे कोई कोई स्थळे प्रमाणसमुच्चयादि ग्रंथोना टिबेटन भाषांतरोनो पण अमे टिप्पणोमां उपयोग कर्यो छे, जुओ भोटपरिशिष्ट टिपृ० १३४, १३६-१४०। नयचक्रमूलमां मल्लवादीए ईश्वरकृष्णरचित
१ जुओ प्राकथन पृ० ३८ टि० १॥ २ जुओ टिपृ० ४० ५० १-५, टिपृ० १३१ टि. १॥ ३ नयचक्रवृत्तिमां आठमा अरमां पृ० ६८५५०२. टि. १ मां आ भाष्यनो नामोल्लेख छ। प्रमाणसमुच्चय उपर जिनेन्द्रबुद्धिनी विशालामलवती टीका जोता तेना आधारे पण 'वार्षगणतंत्र उपर अनेक व्याख्याओ हती' एम जणाय छे, जुओ टिपृ० ७८ पं० १२, टिपृ. १३८ टि. १,३॥ ४ वसुबन्धुए अभिधर्मकोशभाष्यमां [५।२६] वार्षगण्यनो उल्लेख को जणाय छे । अभिधर्मदीपवृत्तिमा पण वार्षगण्यनो उल्लेख छे. जुओ अभिधर्मदीपवृत्ति पृ. २५९ पं. १४ टि, २॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001108 |
| Book Title | Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika |
| Original Sutra Author | Mallavadi Kshamashraman |
| Author | Sighsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 1966 |
| Total Pages | 662 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Nay, & Nyay |
| File Size | 19 MB |