________________
५५७ आ.श्रीजिनदासगणिविरचितचूर्णि-हरिभद्रसूरिविर०विवृति-मल० हेमचन्द्रसूरिविर०वृत्तिभिः समेतम् उक्कोसमतिच्छियं । एत्थ जावतिया अणवट्टितपल्ले सलागपल्ले पडिसलागापल्लेण [महासलागापल्ले] य दीव-समुद्दा उद्धरिया जे य चउपल्लट्ठिया सरिसवा एस सव्वो वि एतप्पमाणो रासी एगरूवूणो उक्कोसयं संखे ज]यं हवति । जहण्णुक्कोसयाण मज्झे जे ठाणा ते सव्वे पत्तेयं अजहण्णमणुक्कोसया संखेजया भाणियव्वा । सिद्धंते य जत्थ 5 जत्थ संखेजयगहणं कतं तत्थ तत्थ सव्वं अजहण्णमणुक्कोसयं दट्ठव्वं । एवं संखेजगे परूविते सीसो पुच्छति-भगवं ! किमेतेण अणवहितपल्ल-सलाग-पडिसलागादीहि य दीवसमुदुद्धारगहणेण य उक्कोसगसंखेजगपरूवणा कजति ? गुरू भणति- णत्थि अण्णो संखेजगस्स फुडतरो परूवणोवायो त्ति । किञ्चान्यत्- असंखेजगमणंतगरासिविगप्पाण वि एताओ चेव आधारातो रूवुत्तरगुणवड्डिताओ परूवणा 10 कज्जतीत्यर्थः । उक्तं त्रिविधं सङ्ख्येयकम् ।।
[हे० ५०७-५०८] तदेवं संक्षेपत: सङ्ख्येयकादिभेदप्ररूपणामात्रं कृत्वा विस्तरत: तत्स्वरूपनिरूपणार्थमाह- जहण्णयं संखेजयं केत्तियमित्यादि, तत्र जघन्यं सङ्ख्येयकं द्वौ, तत: परं त्रि-चतुरादिकं सर्वमजघन्योत्कृष्टं यावदुत्कृष्टं न प्राप्नोति।
तत्र कियत् पुनरुत्कृष्टं सङ्ख्येयकं भवतीति विनेयेन पृष्टे विस्तरेण तस्य 15 प्ररूपयिष्यमाणत्वादित्थमाह- उत्कृष्टस्य सङ्ख्येयकस्य प्ररूपणां करिष्यामि ।
तदेवाह- तद्यथानाम कश्चित् पल्य: स्यात्, कियन्मान इत्याह- आयाम-विष्कम्भाभ्यां योजनशतसहस्रम्, परिधिना तु -
परिही तिलक्ख सोलस सहस्स दो य सय सत्तवीसऽहिया ।
कोसतिय अट्ठवीसं धणुसय तेरंगुलद्धहियं ॥१॥ [बृहत्क्षेत्र० ६ ] 20 इति गाथाप्रतिपादितमानः, जम्बूद्वीपप्रमाण इति भावः । अयं चाधस्ताद्योजनसहस्रमवगाढो
द्रष्टव्यः, रत्नप्रभापृथिव्या रत्नकाण्डं भित्त्वा वज्रकाण्डे प्रतिष्ठित इत्यर्थः । स चैवंप्रमाण: पल्यो जम्बूद्वीपवेदिकान्त उपरि सप्रशिख: सिद्धार्थानां सर्षपानां भ्रियते । ततो णं तेहिमित्यादि, इदमुक्तं भवति- ते सर्षपा असत्कल्पनया देवादिना समुत्क्षिप्य एको
द्वीपे एक: समुद्रे इत्येवं सर्वेऽपि प्रक्षिप्यन्ते, यत्र च द्वीपे समुद्रे वा ते इत्थं प्रक्षिप्यमाणा 25 निष्ठां यान्ति तत्पर्यवसानो जम्बूद्वीपादिरनवस्थितपल्य: कल्प्यते, अत एवाह- एस णं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org