________________
अनुयोगद्वारसूत्रम् [ सू० ४०५-४१३]
४४८ इति ? उच्यते- जीवा-ऽजीवद्रव्याधिकारस्य प्रक्रान्तत्वात् शरीराणामपि च तदुभयरूपत्वादवसर इति ।
व्याख्या चास्य पदस्यापि पूर्वाचार्यकृतैव, न किञ्चिदधिकं क्रियत इति।
ओरालिए इत्यादि । शीर्यत इति शरीरम् । तत्थ ताव उदारं उरालं उरलं ओरालयं वा । ओदारियं तित्थगर-गणधरसरीराइं पडुच्च उदारं वुच्चइ, ण तओ 5 उदारतरमण्णमत्थि त्ति काउं उदारम्, उदारं नाम प्रधानम्। उरालं नाम विस्तरालं, विशालं ति वा जं भणितं होति । कहं ? सातिरेगजोयणसहस्समवट्ठियप्पमाणमोरालियं, अण्णमेद्दहमेत्तं णत्थि, वेउब्वियं होज लक्खमहियं, अवट्ठियं पंचधणुसते, इमं पुण अवट्ठितपमाणं अतिरेगं जोयणसहस्सं वनस्पत्यादीनामिति । उरलं नाम स्वल्पप्रदेशोपचितत्वाद् बृहत्त्वाच्च भिण्डवत् । ओरालं नाम मांसा-ऽस्थि- 10 स्नाय्वाधवबद्धत्वात् । वैक्रियं विविधा विशिष्टा वा क्रिया विक्रिया, विक्रियायां भवं वैक्रियम्, विविधं विशिष्टं वा कुर्वते तदिति वैकुर्विकम् । आह्रियत इत्याहारकम्, गृह्यत इत्यर्थः, कार्यपरिसमाप्तेश्च पुनर्मुच्यते, याचितोपकरणवत् । तेजोभावस्तैजसम्, रसाद्याहारपाकजननं लब्धिनिबन्धनं च । कर्मणो विकार: कार्मणम्, अष्टविधकर्मनिष्पन्नं सकलशरीरनिबन्धनं च । उक्तं च
तत्थोदारमुरालं उरलं ओरालमह वि वण्णेणं ।
ओरालियं ति पढमं पड़च्च तित्थेसरसरीरं ॥१॥ भण्णइ य तहोरालं वित्थरवंतं वणस्सतिं पप्प । पयतीय णत्थि अण्णं एदहमेत्तं विसालं ति ॥२॥ उरलं थेवपदेसोवचियं पि महल्लगं जहा भेण्डं । मंस-ऽट्ठि-हारुबद्धं ओरालं समयपरिभासा ॥३॥ विविहा विसिट्ठगा वा किरिया तीए य जं भवं तमिह । नियमा विउव्वियं पुण णारग-देवाण पयतीए ॥४॥ कज्जम्मि समुप्पण्णे सुयकेवलिणा विसिठ्ठलद्धीए ।
जं एत्थ आहरिज्जइ भणंति आहारयं तं तु ॥५॥ १. 'महव महल्लगत्तेण इति आ० श्री देवेन्द्रसूरिविरचितायां चतुर्थकर्मग्रन्थवृत्तौ गा० २४ ॥ 25
20
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
