________________
अनुयोगद्वारसूत्रम् [सू० २६०]
३०९
तव्विणिग्गतेसु य भरह-विसाहलादिसु विण्णेओ इति।
सत्त सरा कओ० एस पुच्छासिलोगो। सत्त सराणाभीओ० उत्तरसिलोगो। गेयस्स इमे तिण्णि आगारा- आदिमउ गाहा।
किञ्चान्यत्- छद्दोसे गाहा । इमे छद्दोसा वज्जणिज्जा- भीतंदु गाहा । भीतम् उत्रस्तमनसम् । द्रुतं त्वरितम् । उप्पित्थं श्वासयुतं त्वरितं च । पाढन्तरेण ह्रस्वस्वरं वा 5 भाणितव्वं। उत्प्राबल्ये, अतितालम् अस्थानतालंवा उत्तालम्। श्लक्ष्णस्वरेण काकस्वरम् । सानुनासिकमनुनासम्, नासास्वरकारीत्यर्थः।
अट्टगुणसंपउत्तं गेयं भवति, ते य इमे-पुण्णं रत्तं च गाहा। स्वरकलाभिः पूर्णम् । गेयरागेणानुरक्तस्य रक्तम्।अण्णोण्णसरविसेसफुड-सुभकरणत्तणयोअलङ्कृतम्।अक्खरसरफुडकरणत्तओ व्यक्तम् । विस्वरं विक्रोशतीव विघुटुं, ण विघुट्ठमविघुटुं । मधुरं 10 कोकिलारुतवत् । ताल-वंशसरादिसमणुगतं समं । ललितं ललतीव स्वरघोलनाप्रकारेण सोइंदियसद्दफुसणासुहुप्पादत्तणओवासुकुमालम्। एभिरष्टभिर्गुणैर्युक्तं गीतंभवति, अन्यथा विडम्बना।
किञ्चान्यत् , उरकंठ गाहा। जइ उरेसरो विसालो तो उरविसुद्धं। कंठेजइसरोवट्टितो अफुडितोय तो कंठविसुद्धं। सिरंपत्तो जइणाणुणासितो तो सिरविसुद्धं । अधवाउर-कंठ- 15 सिरेषु श्लेष्मणा अव्याकुलेषु विशुद्धेषु गीयते, किंविशिष्टम् ? उच्यते-मउयं मृदुना स्वरेण मार्दवयुक्तेन, न निष्ठुरेणेत्यर्थः, सचस्वर: अक्षरेषु घोलनास्वरविशेषेषु च सञ्चरन् रगतीव रिभित: गेयनिबद्धपदम्, एवं गीयते । तालसरेण समसरं समतालम् । मुरवकंसिकादिआतोज्जाणाऽऽहताणंजोधणिपदुक्खेवो [पडिक्खेवो] वातेणय समं नृत्यतो वा पदुक्खेवसमं । एरिसं पसत्थं गिज्जति । सत्तसरसीभरं च गिज्जइ।
20 के य ते सत्तसरसीभरसमा ? उच्यते, इमे - अक्खरसमं गाहा। दीहक्खरे दीहं सरं करोति, ह्रस्से ह्रस्सम्, प्लुते प्लुतम्, सानुनासिके सानुनासिकम् । जं गेयपदं णामिकादि अण्णतरपदबंधेण बद्धं तं जत्थ सरे अणुवादी तत्थेव तं गिज्जमाणं पदसमं भवति । हत्थतलपरोप्पराहतसरणुवत्ती तालसमम्।लयःशृङ्ग-दारु-दन्तमयोवा अङ्गुलिकोशकः, तेनाऽऽहत: तन्त्रिस्वरप्रकारो लयः, तं लयमणुस्सरतो गेयं लयसमं । पढमं ताव वंस- 25
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
