________________
आ. श्रीजिनदासगणिविरचितचूर्णि - हरिभद्रसूरिविर० विवृति- मल० हेमचन्द्रसूरिविर०वृत्तिभिः समेतम् १६६
अपदेसट्ठयं भणह, णणु विरुद्धं । आचार्य आह- जं अणाणुपुव्विदव्वं तं णियमा एकप्रदेशात्मकम्, ण तस्स अण्णो दव्वरूवो पदेसो अत्थि त्ति अपदेसट्ठता भणिया, अतो पदेसता अपदेसट्टया य ण तत्थ परोप्परं विरुद्धा इति । अवत्तव्वगदव्वा अणाणुपुव्विदव्वेहिंतो पदेसट्टताए त्ति प्रदेशादेशत्वेन सप्रदेशहेतुत्तणतो वा 5 विसिट्ठविसेसाहिया भवंति । एत्थ उदाहरणं - बुद्धीए सतमेत्ता अवत्तव्वगदव्वा कता, अापुव्विदव्वा पुण दिवड्डसतमेत्ता कता, एवं द्रव्यत्वेन विशिष्टविशेषाधिका भवंति । पदेसत्तेणं पुण अणाणुपुव्विदव्वा अप्पणो दव्वङताए तुल्ला चेव, अपदेसत्तणतो, अव्वत्तव्वगदव्वा पुण पदेसत्तणतो विसिविसेसाधिका दुसतमेत्ता भवंति । तेहिंतो आणुपुव्विदव्वा पदेसट्टताए अनंतगुणा भणिता । कधं ? उच्यते - आणुपुव्विदव्वाणं ट्ठाणबहुत्तणतो तेसिं च संखा - संख - मणंतपदेसत्तणतो य । इदाणिं उभयट्ठता सुत्तसिद्धा उवयुज्जिउं भाणितव्वा।
10
[हा० ११४] साम्प्रतमल्पबहुत्वद्वारम्, तत्रेदं सूत्रम् - एतेसि णमित्यादि । द्रव्यं च तदर्थश्च द्रव्यार्थः, तस्य भावो द्रव्यार्थता, एकानेकपुद्गलद्रव्येषु यथासम्भवतः प्रदेश-गुणपर्यायाधारतेत्यर्थः, तया, द्रव्यत्वेनेति यावत् । प्रकृष्टो देश: प्रदेशः, प्रदेशश्चासावर्थश्च 15 प्रदेशार्थः, तस्य भावः प्रदेशार्थता, तेष्वेव द्रव्येषु प्रतिप्रदेशं गुण-पर्यायाधारतेति भावना, तया, अणुत्वेनेत्यर्थः। द्रव्यार्थप्रदेशार्थता तु यथोक्तोभयरूपा, तया । शेषं सूत्रसिद्धं यावत् सव्वत्थोवाइं णेगम-ववहाराणं अवत्तव्वगदव्वाईं दव्वट्टयाए त्ति, का तत्र भावना ? उच्यते - सङ्घात-भेदनिमित्ताल्पत्वात् । तेभ्य एव अणाणुपुव्विदव्वाइं दव्वट्ठयाए विसेसाधिताई, कथम् ? उच्यते - बहुतरद्रव्योत्पत्तिनिमित्तत्वात् । तेभ्योऽपि 20 आणुपुव्विदव्वाईं दव्वट्टयाए असंखेज्जगुणाई, कथम् ? उच्यते - त्र्याद्येकप्रदेशोत्तरवृद्धया द्रव्यस्थानानां निसर्गत एव बहुत्वात् सङ्घात-भेदनिमित्तबहुत्वाच्च। इह विनेयानुग्रहार्थं भावनाविधिरुच्यते - एग दुग तिग चउप्पदेसो य ठाविता १, २, ३, ४, एत्थ सङ्घात-भेदतो पञ्च अवत्तव्वगदव्वाई हवंति, दस अणाणुपुव्विदव्वा भेदतो, सङ्घाततो [भेदसंघाततो ?] वा एककाले तिण्णिय आणुपुव्विदव्वा, कमेण पुण एगदुगादिसंजोग-भेदतो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
