________________
अनुयोगद्वारसूत्रम् [सू० ११०]
१५५
असंखेज्जं कालं चिट्ठिऊण विउत्तो, एवमसंखेज्जं कालं । णाणादव्वाइं पुण पडुच्च सव्वद्धा सर्वकालमेव विद्यन्ते । अणाणुपुव्वीसु तु एगो परमाणू एगसमयं एक्कल्लगो होऊण एक्केण वा दोहि वा बहूहि वा परमाणूहिं समं जुज्जइ, एवं जहण्णेणं एक्कं समयं होति, उक्कोसेणं असंखेज्जकालं एक्कल्लगो होऊण संजुज्जइ, एवमसंखेज्जं कालं । णाणादव्वाइं पुण पडुच्च सव्वकालं विज्जंति । एवं अवत्तव्वगेसु वि एगदव्वं पडुच्च दो 5 परमाणू एगसमयं ठाऊण विजुज्जंति अण्णेणं वा संजुज्जति एवं अवत्तव्वगदव्वं जहण्णेणं एक्कं समयं होइ, उक्कोसेणं असंखेज्जं कालं चिट्ठिऊण विउज्जति संजुज्जति वा, एवं असंखेज्जं कालं । णाणादव्वाइं पडुच्च सव्वद्धं चिट्ठति । द्वारम् ५ ।
हे० ११०] उक्तं स्पर्शनाद्वारम्, इदानीं कालद्वारं बिभणिषुराह - नेगमववहाराणमित्यादि । नैगम-व्यवहारयोरानुपूर्वीद्रव्याणि कालत: कालमाश्रित्य 10 कियच्चिरं कियन्तं कालं भवन्ति आनुपूर्वीत्वपर्यायेणावतिष्ठन्ते ? अत्रोत्तरम्-एगं दव्वमित्यादि, इयमत्र भावना - परमाणुद्वयादेरपरैकादिपरमाणुमीलनेऽपूर्वं किञ्चिदानुपूर्वीद्रव्यं समुत्पन्नम्, ततः समयादूर्ध्वं पुनरप्येकाद्यणौ वियुक्तेऽपगतस्तद्भाव इत्येकमानुपूर्वीद्रव्यमधिकृत्य जघन्यतः समयोऽवस्थितिकालः, यदा तु तदेवासङ्ख्यातं कालं तद्भावेन स्थित्वाऽनन्तरोक्तरूपेण वियुज्यते तदा उत्कृष्टतोऽसङ्ख्येयोऽवस्थितिकाल: प्राप्यते, 15 अनन्तं कालं पुनर्नावतिष्ठते, उत्कृष्टायाअपि पुद्गलसंयोगस्थितेरसङ्ख्येयकालत्वादिति। नानाद्रव्याणि बहूनि पुनरानुपूर्वीद्रव्याण्यधिकृत्य सर्वाद्धा स्थितिर्भवति, नास्ति स कश्चित् कालो यत्रानुपूर्वीद्रव्यविरहितोऽयं लोकः स्यादिति भावः । अनानुपूर्व्यवक्तव्यकद्रव्येष्वपि जघन्यादिभेदभिन्न एतावानेव स्थितिकालः । तथाहि-कश्चित् परमाणुरेकं समयमेकाकी भूत्वा तत: परमाण्वादिना अन्येन सह संयुज्यते, इत्थमेकमनानुपूर्वीद्रव्यमधिकृत्य जघन्यत: 20 समयोऽवस्थितिकालः, यदातुस एवासङ्ख्यातं कालंतद्भावेन स्थित्वाअन्येन परमाण्वादिना सह संयुज्यते तदोत्कृष्टतोऽसङ्ख्येयोऽवस्थितिकाल: संप्राप्यते, नानाद्रव्यपक्षस्तु पूर्ववदेव भावनीयः । अवक्तव्यकद्रव्यमपि परमाणुद्वयलक्षणं यदा समयमेकं संयुक्तं स्थित्वा ततो वियुज्यते तदवस्थमेव वाऽन्येन परमाण्वादिना संयुज्यते तदा तस्यावक्तव्यकद्रव्यतया
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
