________________
અનિત્ય, અને ઉત્પાદાદિ ત્રણે ધર્મો યુક્ત છે. તેમ સમજવાથી રાગાદિ ક્ષીણ થાય છે. માટે આ આત્મસંપ્રેક્ષણ ભાવના પણ આત્માને હિતકારી છે.
- વળી આ ભાવનાનું ચિંતન તર્કયુક્ત અને અનુભવયુક્ત કરવું જોઈએ તથા વ્યવહારને બાધા ન આવે પરંતુ વ્યવહારનું સાધન બને તે રીતે સમ્યગૂ પ્રકારે વિચારો કરવા, જેમ કે દરેક પદાર્થોમાં નિશ્ચયનયથી ભાવિમાં થનારા ઉત્પાદ-વ્યયો સત્તાથી નિયતિથી પડેલા જ છે અને તે પ્રમાણે થવાના જ છે. છતાં આવો નિશ્ચયનય કેવળજ્ઞાનીની અપેક્ષાવાળો છે છાસ્થની અપેક્ષાએ નહીં, જો છદ્મસ્થની અપેક્ષાએ આવો નિયતિવાદ આગળ કરવામાં આવે તો જીવ પુરુષાર્થ કરે જ નહીં, અને તેનાથી તેનું હિત થાય દ નહિં, માટે આવા પ્રકારના નિશ્ચયનયની દૃષ્ટિ મુખ્ય ન કરતાં વ્યવહાર નયની દષ્ટિ મુખ્ય કરવી. જીવ પુરુષાર્થ કરે તો તે તે જૂના પર્યાયો વ્યય પામે છે નવા પર્યાયો ઉત્પન્ન થાય છે. માટે જો આ આત્મા ધર્મપુરુષાર્થ આચરે તો અવશ્ય રાગાદિ જુના પર્યાયો નાશ પામે છે. નવા વિરાગાદિ પર્યાયો પ્રગટ થાય છે અને વીતરાગ-કેવલી બની આત્મહિત સાધછે.આ પ્રમાણે છદ્મસ્થની દૃષ્ટિએ વ્યવહારની સિદ્ધિ થાય તે રીતે આત્મહિત માટે ઉત્પાદાદિ પર્યાયોના વિચારો કરવા.
અવતરણ :- અનુમવવિમેવ નેશત સાદ -
ઉપર કહેલા વિષયોમાંથી “સત્ અને સ” ને વિષે અનુભવ અને યુક્તિપૂર્વક લેશથી આચાર્યશ્રી સમજાવે છે – 'नाभावो' च्चिय' भावो', अतिप्पसंगेण जुज्जइ कयाइ ।
© ય માવડમાવો વહુ, તહાસંહાવત્તામાવા'' ૭ર છે नाभाव एव सर्वथा भावो युज्यते, "कदाचित्" इति कालावधारणम्। अतिप्रसङ्गेन हेतुना । यदि हसदेव सद् भवेत्, ततोऽसत्त्वाविशेषत् सकलशक्त्यभावा द्विवक्षितसत्त्ववद्अविवक्षितमपि भवेद्, हेत्वविशेषादिति युगपद् (विवक्षिताऽ) विवक्षितघटपटादिभावापत्तिः । अनुपयोगिनी चेह तदन्यहेतुपरिकल्पना । असज्जननस्वभावत्वेन तस्या अप्युक्तदोषानतिवृत्तेः । अवध्यभावे तद्विशेषकल्पना-योगादिति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
