________________
પણ કર્મ જીવવડે જ્યારે કરાયું, ત્યારે તે કર્મ વર્તમાન કાળની તુલ્ય કૃતક કહેવાય છે, અર્થાત્ સાદિ કહેવાય છે, પ્રત્યેક વર્ષો વર્તમાન સ્વરૂપે બનતાં હોવાથી જેટલો અતીતકાળ ગયો છે તે સર્વ અતીતકાળ વડે વર્તમાન અવસ્થા અનુભવાઈ છે છતાં પ્રવાહની અપેક્ષાએ તે અતીતકાળ અનાદિ છે. એ પ્રમાણે જે કોઈ કર્મ જીવ વડે કરાયું છે, તે કર્મ જ્યારે કરાયું ત્યારે તે સર્વ કર્મ કૃતક-જન્ય-સાદિ-ઉત્પત્તિવાળું હોવા છતાં પણ પ્રવાહાપેક્ષાએ તે કર્મ અવશ્ય અનાદિ જ છે. || પપ //
અવતરણ - રૂવાડશqશેષપનિહર્ષવાદ:અહિ આ કર્મની જ બાબતમાં કેટલીક આશંકાઓ દૂર કરવા માટે જણાવે
"मुत्तेणममुत्ति मओ, "उवघायाऽणुग्गहा "वि जुजंति । પદ વિUVIUાસ “દં, મા પાપોનાલીર્દિ પદ્ધ
“પૂર્વેન'' વર્ષ“મૂર્તિમતઃ'-ગવચ, વિમ? રૂાદ -૩૧થાતાનુग्रहावपि युज्येते, अन्यत्र तथोपलम्भादित्यभिप्रायः । निदर्शनमाह - यथा વિજ્ઞાનચ“રૂદ'= નો “મહિલાપાનૌષણાલિમ '= મદિરાપાનેનોપથાતઃ बाह्याद्यौषधादनुग्रहः। इति गाथार्थः । ॥५६ ॥
ગાથાર્થ :- જેમ અમૂર્ત એવા જ્ઞાનને મૂર્ત એવા મદિરાપાન અને ઔષધ વડે ઉપઘાત અને અનુગ્રહ થાય છે. તેમ અહીં અમૂર્ત એવા જીવને મૂર્ત એવા કર્મ વડે ઉપઘાત-અનુગ્રહ પણ ઘટી શકે છે. તે પ૬ છે.
ટીકાનુવાદ :- જીવ અને કર્મનો સંબંધ અનાદિ છે, તે સમજાવ્યું પરંતુ હવે એક સવાલ એ થાય છે કે એ મૂર્તિ છે, વર્ણાદિવાળું છે, રૂપી છે, અને આત્મા અમૂર્ત છે, વર્ણાદિથી રહિત છે, અરૂપી છે, તેથી જેમ આકાશ અમૂર્ત છે તેને મૂર્ત એવા પત્થરથી ઉપઘાત અને પુષ્પમાળાથી અનુગ્રહ થતો નથી તેમ કર્મ મૂર્ત હોવાથી શુભાશુભ કર્મ વડે અમૂર્ત એવા આત્માને ઉપઘાત-અનુગ્રહ કેમ ઘટે ?
તેનો ઉત્તર આચાર્ય મહારાજશ્રી આ ગાથામાં આપે છે કે જેમ વિજ્ઞાન બુદ્ધિ અમૂર્ત છે છતાં મદિરાપાનથી તેને ઉપઘાત થાય છે અને બ્રાહ્મી આદિ ઔષધિઓથી તેને અનુગ્રહ થાય છે. તેમ કર્મ વડે આત્માને ઉપઘાત-અનુગ્રહ થાય છે. પત્થર
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
