________________
याय्यम्, इत्येवमादि । तथा अरतौ चाधिकृतगुणविषयायां चित्रकर्मोदयेन, किम्? इत्याह-तथा-तथा-"तेनतेन प्रकारेणभावशरणादिलक्षणेन"यत्नकरणं તુ'' યત્ર પર્વ ર્તવ્ય: રૂતિ થાર્થ ! | ૪૧ |
ગાથાર્થ :- (૧) અધિક ગુણોવાળા ઉપર બહુમાન, (૨) સંસારના સ્વરૂપનું સમ્યપ્રકારે ચિંતવન કરવાવાળું ચિત્ત, (૩) પ્રાપ્ત ગુણસ્થાનકમાં અરતિ થાય ત્યારે ભાવશરણ સ્વીકારવાનો તેવા પ્રકારનો યત્નવિશેષ. | ૪૫ છે
ટીકાનુવાદ-મુમુક્ષુ અને આત્માર્થીએવા આત્માએ હાલ જે અપૂર્વ ગુણસ્થાનક પ્ત કર્યું છે તેને ટકાવી રાખવા માટે, તથા તેમાં વધુ સ્થિર થવા માટે, તથા તેના ના ઉપરના ગુણસ્થાનકમાં આરોહણ કરવા માટે પૂર્વેની ૪૪મી ગાથામાં (૧) સ્જનનો સહવાસ, (૨) કર્તવ્યપરાયણતા એમ બે ઉપાયો કહ્યા. આ ગાથામાં જ ત્રણ ઉપાયો બતાવે છે. (૧) ઉત્તરગુણ બહુમાન, (૨) સમ્યપ્રકારે ભવસ્વરૂપ - તવન, (૩) અરતિ પ્રસંગે અરિહંત પરમાત્મા આદિનું ભાવશરણ. આ ત્રણે ઉપાયોનો વિશેષ અર્થ આ પ્રમાણે છે :
(૧) ઉત્તરગુણબહુમાન :
આત્મા હાલ જે ગુણસ્થાનક પામ્યો છે તે પોતાના અધિકૃત (પ્રાપ્ત) ગુણ સ્થાનકની અપેક્ષાએ જે મહાત્માઓ ઉત્તરગુણસ્થાનકમાં (ઉપરના ગુણસ્થાનકમાં) વર્તે છે. તેમના ઉપર અતિશય ગુણાનુરાગ, જેમ જે આત્મા અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિપણામાંથી દેશવિરતિધર થયા તે દેશવિરતિધરે સર્વવિરતિધર ઉપર અતિશય ગુણાનુરાગ કરવો, અને જે દેશવિરતિધર શ્રાવક સર્વવિરતિધર થયા તે સર્વવિરતિધરે અપ્રમત્તસર્વવિરતિધર ઉપર અતિશય ગુણાનુરાગ કરવો, જેને યોગી મહાત્મા થવું છે તેને અધિક-અધિક યોગવાળાનો રાગ ભોગરાગમાંથી મુકાવનાર છે.
(૨) સમ્યભિવસ્વરૂપચિંતન :
તથા “સખ્યપ્રકારે” એટલે કે અધ્યાત્માદિ ગુણોથી વાસિત થયેલું છે અંતઃકરણ જેનું એવા આ આત્માએ મોક્ષાભિલાષની તીવ્રતા સ્વરૂપ સંવેગ પરિણામવાળી કિયા એ જ છે સારભૂત તત્ત્વ જેમાં એવું સંસારના સ્વરૂપનું નીચે મુજબ વિવિધ રકારે આલોચન કરવું. અર્થાત્ આ સંસારનું સ્વરૂપ એવું વિચારવું કે જેનાથી સંસાર ઉપર નિર્વેદ અને મોક્ષ ઉપર અભિલાષાની જ વૃદ્ધિ થાય. તે આ પ્રમાણે :
ગલકાતા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
