________________
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનો રાસ
ઢાળ-૧૫ : ગાથા-૧૯-૨૦
ચરણપતિત વળી શ્રાવકો, તનુધર્મા વલી જેહો રે । તેહનઇ જ્ઞાન પ્રધાન છઈ, મુનિનઇ બે ગુણ ગેહો રે ૫ શ્રી જિનશાસન સેવિઈ ॥ ૧૫-૨૦
૭૧૯
ગાથાર્થ— ચરણસિત્તરી અને કરણસિત્તરી સ્વરૂપ ચારિત્રનું આચરણ કરવાના ગુણથી જેઓ રહિત છે. તેઓ પણ પ્રધાનપણે જ્ઞાનગુણને જો આરાધે, તો ક્રિયાકરવાની તીવ્ર અભિલાષા રૂપ ગુણના અભ્યાસવાળા તે જીવો ઈચ્છાયોગથી આ સંસાર તરે છે. II ૧૫
૧૯ ||
ચારિત્રથી (સર્વવિરતિ ચારિત્રથી) રહિત અને અલ્પધર્મ (દેશવિરતિધર્મ)વાળા એવા જે શ્રાવક-શ્રાવિકાઓ છે. તેઓને જ્ઞાનગુણની આરાધના પ્રધાન છે. અને સર્વવિરતિધર મુનિમહાત્માઓને બન્ને ગુણો આરાધવા યોગ્ય છે. ॥ ૧૫-૨૦ ॥
ટબો- જ્ઞાન ને ચરણ તે ચારિત્ર, તેહના ગુણથી જે હીણા પ્રાણી છે. તેહને સંસાર સમુદ્ર તરવો દુર્લભ છઈ, માટઈ જ જ્ઞાનનું પ્રધાનતાપણું આદરીŪ. યતઃ कर्तुमिच्छो: श्रुतार्थस्य, ज्ञानिनोऽपि प्रमादिनः । कालादिविकलो योग:, इच्छायोग स उच्यते ॥ १ ॥
इतीच्छायोगलक्षणं ललितविस्तरादौ । ઈમ ક્રિયાનો જે યોગ, તપ જે ગુણ, તેહનો અભ્યાસ કરીને ઈચ્છાયોગે તરઈ-ભવાર્ણવ પ્રતŪ. || ૧૫-૧૯ ॥
ચરણપતિત-ચાસ્ત્રિ રહિત, એહવો શ્રાવક વલી, તે તનુધર્મા હોઈં, લઘુધર્માભ્યાસી હોઈ, તેહને પણિ જ્ઞાન, તેહિ જ પ્રધાન છઈ, મુનિને તો બેઈ ચારિત્ર = ક્રિયા સહિત અને જ્ઞાન એ બેઉ પદાર્થ મુખ્ય છઈ. અત્ર ગાવાથા—
दंसणपक्खो सावय, चरित्तभट्ठे य मंदधम्मे य । दंसणचरित्तपक्खो, समणे परलोगकंखिम्मि ॥ १ ॥
इति वचनात् ज्ञान प्रधानत्वमादरणीयम् इति भावः ॥ १५-२० ॥
વિવેચન– જ્ઞાનગુણ જીવનમાં વસાવવો અત્યન્ત જરૂરી છે. તે ગુણ આત્માની પરિણતિને નિર્મળ કરનાર છે. તેનાથી કાળાન્તરે અવશ્ય ચારિત્ર અને ક્રિયાનો યોગ
