________________
ઢાળ-૨ : ગાથા-૧૨
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનો રાસ जं च पुण भगवया, तेसु तेसु सुत्तेसु गोयमाईणं । પન્નવસUT Tયથા, વારિયા તે ગાયી રૂ-૧૨ (સ. પ્ર.)
રૂપાદિકનઈ ગુણ કહી સૂત્રિ બોલ્યા નથી. પણિ “વUVIUMવા થપગવા” ઇત્યાદિક પર્યાય શબ્દઈ બોલાવ્યા છઈ. તે માહિં તે પર્યાય કહિઇ, પણિ ગુણ ન કહિછું. અનઈ “મુળાના' ઇત્યાદિક કામિ જે ગુણ શબ્દ છઈ. તે ગણિત શાસ્ત્રસિદ્ધ પર્યાયવિશેષ સંખ્યાવાચી છઈ, પણિ તે વચન ગુણાસ્તિકનયનો વિષયવાચી નથી” उक्तं च सम्मतौ
जंपंति अस्थि समये, एगगुणो दसगुणो अणंतगुणो ।
વારું પરિણામો, મારૂ તહાં ગુurવિલે રૂિ-શરૂ ા (સ. પ્ર.) गुणसद्दमंतरेणवि, तं तु पजवविशेषसंखाणं । સિપાવર, સંલ્લા સત્થથમાં ' ય mત્તિ રૂ-૨૪ો (સ. પ્ર.)
जह दससु दसगुणम्मि य, एगम्मि दसत्तणं समं चेव । મહિષ્મ મુદ્દે, તહેવ થયે ઉપ તંત્રે રૂ-II (સ. પ્ર.)
“મ ગુણ, પર્યાયથી પરમાર્થદ્રષ્ટિ ભિન્ન નથી. તો તે દ્રવ્યની પરિ શક્તિરૂપ કિમ કહિછે ?” | ૨-૧૨ II
વિવેચન- દ ને ગુણ, પર્યાયથી મિન માન છે તેદન તૂષા દ્િ છઠ્ઠ– હવે જે લોકો ગુણોને પર્યાયથી ભિન્ન માને છે અને તેના કારણે જ દ્રવ્યમાં જેમ પર્યાય પામવાની શક્તિ છે. તેમ ગુણમાં પણ પર્યાય પામવાની શક્તિ છે. એવું જે માને છે, તેઓને દોષ આપે છે.
આ સંસારમાં ૬ દ્રવ્યો એ મૂલપદાર્થ છે. અને પ્રતિસમયે તે ૬ દ્રવ્યોનું પરિવર્તન થવું-રૂપાંતર થવું નવા નવા સ્વરૂપમાં પલટાવું તે પર્યાય છે. આ બે જ તત્ત્વો છે. માત્ર કોઈ પુછે કે દ્રવ્યમાં જે જે પરિવર્તન થાય છે તે પરિવર્તન શેનુ થાય છે ? કોને આશ્રયી થાય છે? તો જણાવે છે કે ગુણોને આશ્રયી પરિવર્તન થાય છે. કારણકે દ્રવ્ય તો દ્રવ્યસ્વરૂપે સદા ધ્રુવ જ છે. તો તેમાં બદલાયું શું ? તો સમજવું કે જે ગુણો છે તે બદલાયા છે, રૂપાન્તર પામ્યા છે. એટલે કે જે ગુણો છે અને તેનું બદલાવાપણું છે એ બે ભિન્ન તત્ત્વ નથી. જે જ્ઞાન મતિરૂપ હતું તે જ જ્ઞાન હવે શ્રુતરૂપ બન્યું. જે રૂપ નીલ હતું તે જ હવે પીતાત્મક બન્યું. આ રીતે ગુણો અને ગુણોનું પરિવર્તન એમ બે ભિન્ન ભિન્ન તત્ત્વ નથી. માત્ર “ગુણોનું પરિવર્તન” એમ બોલવામાં ષષ્ઠી વિભક્તિ દ્વારા જે ભેદ જણાવાય છે. તે
