________________
પ૦
તૃતીય કર્મગ્રંથ અર્થ- દારિકમિશ્રકાયયોગમાં દેવાયુપ્ય-નરકાયુષ્ય-આહારકટ્રિક અને નરકદ્ધિક વિના ઓથે ૧૧૪ બંધાય છે. મિથ્યાત્વદ્રિકમાં (એટલે મિથ્યાત્વે અને સાસ્વાદને) દેવચતુષ્ક અને તીર્થંકર નામકર્મ એમ પાંચ બંધાતી નથી (એટલે ૧૦૯ બંધાય છે.) પરંતુ અવિરતે તે પાંચ પ્રકૃતિઓ બંધમાં હોય છે.
ઉપરોક્ત પાઠો અને ચર્ચા જોતાં સર્વ પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી ઔદારિકમિશ્નકાયયોગ હોય તે પક્ષને આશ્રયી આ બંધવિધાન છે એમ જાણવું.
પ્રશ્ન- “સર્વ પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી મિશ્રયોગ હોય” એ પક્ષ જો વધારે સંગત થાય છે તો “શરીર પર્યાપ્તિ પૂર્ણ થાય ત્યાં સુધી જ મિશ્ર યોગ છે” આ પક્ષ કયા આચાર્યો માને છે અને તેઓ કયા પાઠના આધારે માને છે ? શું યુક્તિ આપે છે ?
ઉત્તર- શરીર પર્યાપ્તિ સુધી ઔદારિક મિશ્રયોગ હોય છે આ મત શીલાંકાચાર્યાદિનો છે. તેઓ પૂજય શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામીજીની આ ગાથાને આધાર આપીને આ પક્ષ માને છે. '
जोएण कम्मएणं, आहारेइ अणंतरो जीवो । तेण परं मीसेणं, जाव सरीर निप्फत्ती ॥ १ ॥
અર્થ- જીવ પરભવથી ઍવીને જ્યારે ઉત્પત્તિસ્થાનમાં ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તરત જ પ્રથમ સમયે કાર્પણ યોગ વડે આહાર ગ્રહણ કરે છે અને ત્યારબાદ કાશ્મણની સાથે મિશ્ર વડે આહાર ગ્રહણ કરે છે. તે યાવત્ “શરીરનિષ્પત્તિ” થાય ત્યાં સુધી.
આ પાઠમાં કહેલ શરીરનિષ્પત્તિ નો અર્થ શરીર પર્યાતિની પૂર્ણતા થાય ત્યાં સુધી મનુષ્ય-તિર્યંચો દારિક મિશ્રા યોગ વડે અને દેવ-નારકી વેકિયમિશકાયયોગ વડે આહારગ્રહણ કરે છે. તે શરીર પર્યામિ પૂર્ણ થતાં (મિશ્ર વિનાના) શુદ્ધ દારિક અને ક્રિય કાયયોગ હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
