________________
૩૧૮
સમતિ પ્રકરણ નિર્દેશ છે. એવી બાબતે આઠ છે. તે આ પ્રમાણેઃ ૧. દ્રવ્ય પદાર્થની મૂળજાતિ; ૨. ક્ષેત્ર –સ્થિતિક્ષેત્ર; ૩. કાલ–સમય; ૪. ભાવ-પદાર્થગત મૂળશક્તિ; ૫. પર્યાય – શક્તિનાં અવિર્ભાવ પામતાં કાર્યો; ૬. દેશ – વ્યાવહારિક જગ્યા; ૭. સંજોગ - આજુબાજુની પરિસ્થિતિ અને ૮. ભેદ – પ્રકારે. . દાખલા તરીકે ધ્યાન ત્યાગ આદિ કેઈ ચારિત્રાશના અધિકારનું નિરૂપણ કરવું હોય, અગર આત્મતત્વનું સ્વરૂપ બતાવવું હોય, તે ઓછામાં ઓછું ઉપરની આઠ બાબતે ઉપર બરાબર લક્ષ્ય રાખવાથી જ તે વિશદ રીતે અને અબ્રાંત રીતે થઈ શકશે. [૬]
માત્ર એક એક નયાશ્રિત સૂત્રમાં સંપૂર્ણ સૂત્રત્વની માન્યતાથી આવતા દે – पाडेक्कनयपहगयं सुत्तं सुत्तहरसद्दसंतुट्ठा । વિવિયનામથી નહામમિત્તવિવસ્તી દર , सम्मइंसणमिणमो सयलसमत्तवयणिज्जणिद्दोस । अत्तुक्कोसविणट्ठा सलाहमाणा विणासेंति ।। ६२ ॥
એક એક નયમાગને આશ્રિત એવા સૂત્રને ભણું જેઓ સૂત્રધરશબ્દથી સંતુષ્ટ થઈ જાય છે, તેઓ વિદ્વાનોગ્ય સામર્થ્ય વિનાના રહી જાય છે, અને તેથી તેઓની પ્રતિપત્તિ આગમ પ્રમાણે જ વિભક્ત હેય છે, અર્થાત્ માત્ર શબ્દસ્પશી હોય છે. [૬૧].
પિતાની બડાઈ હાંકતા તેઓ આત્મત્કષથી નષ્ટ થઈ સંપૂર્ણ ધર્મોમાં સમાતા વક્તવ્યને લીધે નિર્દોષ એવા એ સમ્યગદશન- અનેકાંતદષ્ટિને નાશ કરે છે. [૨]
કઈ પણ એક વસ્તુ પર જેઓ બધી દષ્ટિઓને વિચાર કર્યા વિના એકાદ દષ્ટિને પકડી લે છે, અને તે દષ્ટિના સમર્થક સૂત્રને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
