________________
સન્મતિ પ્રકરણ
૧૧૦
કે જૈન તીર્થં *કર જ સવા હાઈ તેમનું શાસન નિર્દોષ અને પૂણુ હાઈ ગ્રાહ્ય છે અને બીજી દષ્ટિએ માત્ર તેના અંશા છે – આ વસ્તુ નાનાં મેટાં પ્રકરણે દ્વારા તાર્કિક શૈલીએ વિદ્વાનેા સમક્ષ સ્થાપવી. આ ધ્યેયને સિદ્ધ કરવાના પ્રયત્નમાંથી અન્ને આચાર્યોએ જે કૃતિઓને જન્મ આપ્યા, તેમાંની જ કેટલીકની ટૂંક સરખામણી નીચે આપવામાં આવે છે. પ્રસ્તુત સરખામણી ત્રણ ભાગમાં વહેંચાઈ જાય છે:- ૧. શબ્દગત; ૨. શૈલીગત; અને ૩. વસ્તુગત. અચ્યુત, અક્ષર, સમંત, વિશ્વચક્ષ વગેરે અનેક શબ્દો તરફ ધ્યાન ન આપીએ તેા પણુ, સરખામણીની દૃષ્ટિએ બન્નેની સ્તુતિઓમાંના કેટલાક શબ્દો ખાસ મહત્ત્વ ધરાવે છે.
સ્વય ભૂતેત્ર
स्वयम्भुवा १
समालीढपदं ४१
મંત્રીશી
સ્વયમ્ભુવ ૧-૧ અનાજીપંથઃ ૧-૧૩
जितक्षुल्लकवादिशासनः ५ प्रपञ्चितक्षुल्लकतर्क शासनः १-८
सहस्राक्ष
ભૂતસહસ્રનેત્રમ્ ૧-૧ સ્વપરત્તમસિ (ન્યા૦ ૧)
स्वपरावभासकम् १३
મહત્ત્વના આ શમ્દોમાં વધારે મહત્ત્વ ધરાવતા શબ્દ તે ‘ સ્વયંભૂ શબ્દ છે, કારણ કે એ શબ્દથી જ બન્ને સ્તુતિકારા પોતપોતાની સ્તુતિને પ્રારંભ કરે છે. આ શબ્દસામ્યમાં જ સમાવેશ પામતું એકશૈલીગત સામ્ય જુદું નોંધવા જેવુ છે. પહેલી બત્રીશીના ચોથા પદ્યમાં જે વાત સિદ્ધસેને કહી છે,. એ જ બીજા રૂપમાં સ્વયંભૂસ્તાત્રના અમુક પદ્યમાં છે. જેમકે
4t
न काव्यशक्तेर्न परस्परेर्ष्यया न वीरकोर्तिप्रतिबोधनेच्छया ।
न केवलं श्राद्धतयैव नूयसे गुणज्ञ ! पूज्योऽसि यतोऽयमादरः " ॥ – ખત્રીશી ૧, ૪.
--
44
न पूजयाऽर्थस्त्वयि वीतरागे न निन्दया नाथ ! विवान्तवैरे । तथापि ते पुण्यगुणस्मृतिर्नः पुनातु चित्तं दुरिताञ्जनेभ्यः " ॥५७॥
- સ્વયમ્મૂતૅાત્ર.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
